Nauczyciele należą do szczególnej grupy zawodowej, której prawa i obowiązki reguluje akt prawny o nazwie Karta Nauczyciela. W preambule Karty napisano, że jest to zawód o szczególnej randze społecznej, służący rozwojowi oświaty i wychowaniu. To właśnie nauczyciele kształtują przyszłe pokolenia. Spoczywa więc na nich bardzo duża odpowiedzialność, a w konsekwencji związana z tym utrata zdrowia. W dzisiejszym artykule omówimy uprawnienia nauczycieli związane z poratowaniem ich zdrowia.
W Karcie Nauczyciela istnieje zapis, który stanowi, że stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. Zatem dla piastowania tego stanowiska aspekt zdrowotny ma kluczowe znaczenie. Od nauczyciela wymaga się bowiem zarówno dobrej kondycji psychicznej, jak również fizycznej. Ze względu na szczególne warunki pracy tej grupy zawodowej przewidziano dla niej możliwość skorzystania z płatnego urlopu dla poratowania zdrowia. Może z niego skorzystać nauczyciel, co do którego zachodzi potrzeba przeprowadzenia zaleconego przez uprawnionego lekarza leczenia. Ponadto musi to być osoba zatrudniona w pełnym wymiarze, na czas nieokreślony. Dyrektor udziela urlopu na pisemny wniosek nauczyciela. Zanim to jednak uczyni, jest zobowiązany wydać mu, w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku, skierowanie na badanie lekarskie. Ostatecznie to lekarz – po przeprowadzeniu badania bądź na podstawie dodatkowych badań – decyduje o potrzebie udzielenia osobie uprawnionej urlopu, określając jednocześnie czas potrzebny na przeprowadzenie zalecanego leczenia. Przepisy stanowią, że taka przerwa w pracy jednorazowo nie może przekraczać roku, a łączny jej wymiar w trakcie całego zatrudnienia nie może przekraczać trzech lat. Przy czym prawo do kolejnego urlopu nabywa się po upływie roku od zakończenia poprzedniego. Nie można zatem jednorazowo wykorzystać całego okresu. Powyższe uregulowania wskazują na dwa zasadnicze warunki: mianowicie urlopu udziela się wyłącznie na wniosek i po przeprowadzeniu badania przez uprawnionego lekarza. Można powiedzieć, że dyrektor – po otrzymaniu zalecenia od lekarza o potrzebie przeprowadzenia odpowiedniego leczenia i jeżeli nauczyciel spełnia warunki formalne – nie może podjąć innej decyzji, niż udzielić mu urlopu dla poratowania zdrowia. Warto nadmienić, że podobną instytucję przewidują – w odniesieniu do nauczycieli akademickich – przepisy ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W przypadku tej grupy zawodowej prawo do płatnego urlopu przysługuje pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy po co najmniej 10 latach zatrudnienia na uczelni.
WAŻNE!
Z urlopu dla poratowania zdrowia może skorzystać nauczyciel po złożeniu pisemnego wniosku do dyrektora szkoły, w której obecnie pracuje.
Warto przeczytać: Stopnie awansu nauczyciela
Aby dyrektor szkoły mógł udzielić nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia, muszą zostać spełnione łącznie następujące wymogi:
Aby można było uznać 7-letni okres pracy jako nieprzerwany, przerwa między ustaniem a nawiązaniem kolejnego stosunku pracy w tej samej lub innej szkole nie może przekraczać 3 miesięcy. Do 7 lat wliczamy czasową niezdolność do pracy wskutek choroby oraz urlop inny niż wypoczynkowy, które łącznie nie mogą przekraczać sześciu miesięcy. Po przekroczeniu tego terminu wymagany staż pracy ulega przedłużeniu o ten okres.
W okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych. Warunkiem jest, aby w tym czasie nauczyciel nie nawiązał stosunku pracy ani nie podjął innej działalności zarobkowej. Jeżeli powyższy wymóg nie zostanie dotrzymany, dyrektor szkoły obligatoryjnie odwołuje nauczyciela z urlopu, zakreślając mu termin na powrót do pracy. Jak widać, aby skorzystać z urlopu, trzeba spełnić szereg warunków i dopełnić wielu formalności.
WAŻNE!
Aby uzyskać prawo do urlopu dla poratowania zdrowia należy spełnić łącznie przesłanki wymagane przepisami. Niespełnienie którejkolwiek z nich powoduje utratę tego prawa.
Przepisy Karty Nauczyciela ogólnie stanowią, że urlopu udziela się w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia:
Przy czym przepisy nie zawierają katalogu chorób, które powodują konieczność przeprowadzenia leczenia. O tym decyduje każdorazowo uprawniony lekarz po przeprowadzeniu stosownych badań, konsultacji medycznych bądź na podstawie dokumentacji medycznej z przebiegu dotychczasowego leczenia. Z analizy tego przepisu należy wnioskować, iż nie chodzi w nim ściśle o choroby zawodowe wymienione w wykazie do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 roku w sprawie chorób zawodowych. Mówi się bowiem o schorzeniach, które nieleczone stwarzają zagrożenie wystąpienia chorób zawodowych. Na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji i Nauki można znaleźć przykładowe wyliczenie chorób, w których powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób jej wykonywania odgrywają istotną rolę. Należą do nich choroby układu ruchu, układu krążenia, układu oddechowego, układu pokarmowego, choroby psychiczne, choroby skóry, cukrzycę i niektóre choroby nowotworowe. Ministerstwo Edukacji podkreśliło, że nie tylko w przypadku chorób zawodowych warunki pracy mogą wpływać na stan zdrowia. Chodzi tu o tak zwane choroby wieloczynnikowe, gdzie czynnik środowiska pracy odgrywa istotną rolę, lecz nie jest jedyną przyczyną jej wystąpienia, tak jak to ma miejsce w przypadku chorób zawodowych.
WAŻNE!
Celem urlopu dla poratowania zdrowia jest odzyskanie pełnej sprawności nauczyciela do pracy na dotychczasowym stanowisku. Urlop ma działanie profilaktyczne – powinien zapobiegać wystąpieniu choroby zawodowej.
Urlop dla poratowania zdrowia nauczyciela został w sposób wyczerpujący uregulowany w Karcie Nauczyciela oraz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia. Karta Nauczyciela zawiera odesłanie do stosowania przepisów Kodeksu pracy w zakresie spraw w niej nieuregulowanych. Jednakże Kodeks pracy w ogóle nie zawiera regulacji w tej materii. To oznacza, że przy stosowaniu omawianej instytucji należ sięgać do Karty Nauczyciela, a do Kodeksu pracy jedynie w zakresie, w którym będzie wyraźne odesłanie do jego stosowania. Czyli tak, jak to uregulowano w zakresie uprawnień lekarza orzekającego o potrzebie przeprowadzenia zaleconego leczenia choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy mogą odgrywać istotną rolę.
Podsumowując: urlop dla poratowania zdrowia nie przysługuje każdemu. Mogą z niego skorzystać określone grupy zawodowe, które ze względu na czynniki środowiska pracy lub sposób jej wykonywania są bardziej od pozostałych narażone na związaną z tym utratę zdrowia.
Przykład 1: Zmaganie się z przewlekłym zmęczeniem
Pani Anna, nauczycielka języka polskiego z 15-letnim stażem, od dłuższego czasu boryka się z przewlekłym zmęczeniem i wyczerpaniem. Jej stan zdrowia zaczął znacząco wpływać na jakość prowadzonych lekcji. Po konsultacji z lekarzem oraz ze względu na konieczność przeprowadzenia kompleksowego leczenia i dłuższego odpoczynku, zdecydowała się złożyć wniosek o urlop dla poratowania zdrowia. Dyrektor szkoły, po otrzymaniu pozytywnego orzeczenia lekarskiego, udzielił jej urlopu na okres 3 miesięcy, co pozwoliło Pani Annie na odzyskanie sił i powrót do pracy w pełni sił.
Przykład 2: Problemy z głosem
Pan Michał, nauczyciel muzyki, zauważył, że jego zdolność do śpiewania i mówienia jest coraz bardziej ograniczona. Lekarz zdiagnozował u niego chorobę strun głosowych, która wymagała specjalistycznego leczenia i czasu na rehabilitację. Dzięki złożeniu wniosku i pozytywnej decyzji lekarskiej, Pan Michał skorzystał z urlopu dla poratowania zdrowia. Urlop ten pozwolił mu na pełną regenerację i powrót do nauczania z nową energią i bez problemów z głosem.
Przykład 3: Stres zawodowy i wypalenie
Pani Dorota, dyrektorka liceum, po wielu latach pracy na wysokim stanowisku, zaczęła doświadczać objawów wypalenia zawodowego oraz chronicznego stresu. Jej stan zdrowia psychicznego zaczął wymagać profesjonalnej interwencji. Po konsultacjach medycznych i zaleceniu lekarza, Pani Dorota złożyła wniosek o urlop dla poratowania zdrowia. Dzięki kilkumiesięcznej przerwie, podczas której skupiła się na terapii i odpoczynku, mogła efektywnie wrócić do swoich obowiązków, będąc w znacznie lepszym stanie psychicznym.
Urlop dla poratowania zdrowia jest istotnym narzędziem wspierającym nauczycieli w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia, zarówno psychicznego jak i fizycznego. Przepisy Karty Nauczyciela umożliwiają skorzystanie z tego uprawnienia po spełnieniu określonych warunków i zapewniają niezbędny czas na leczenie oraz regenerację, co przyczynia się do efektywnego i satysfakcjonującego wykonywania zawodu nauczyciela.
Potrzebujesz wsparcia prawnego lub pomocy w przygotowaniu dokumentów związanych z urlopem dla poratowania zdrowia? Skontaktuj się z nami! Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w redagowaniu wniosków, dostosowane do indywidualnych potrzeb każdego nauczyciela. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych - Dz.U. 2009 nr 105 poz. 869
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: r.pr. Eliza Polachowska
Radca prawny, mediator i doradca obywatelski. Wiedzę oraz doświadczenie zawodowe zdobywała przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Zielonej Górze. Przez kilka lat pracowała w administracji publicznej, następnie w Kancelariach adwokackich i radcowskich oraz jako asystent sędziego w...
>> więcej informacji o autorze