Zablokowanie konta bankowego przez urząd skarbowy

• 2024-01-14
• Autor: Marcin Sądej

Spora grupa podatników obawia się ryzyka zablokowania ich rachunków bankowych przez urząd skarbowy. Obawy te przede wszystkim dotyczą podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, które korzystają z firmowych rachunków do rozliczeń należności z kontrahentami. Naturalnie instytucja blokady rachunku bankowego jest regulowana określonymi przepisami i fiskus nie ma w tym zakresie dowolności. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej przepisom w tym temacie.

Postanowienie o blokadzie rachunku bankowego

Przede wszystkim wskażmy, że blokady rachunku bankowego nie dokonuje naczelnik urzędu skarbowego. Taki zabieg może zastosować wyłącznie Szef KAS, który w tym zakresie wydaje odpowiednie postanowienie. Jak możemy przeczytać w art. 119zv Ordynacji podatkowej:

Szef KAS może zażądać blokady rachunku na okres nie dłuższy niż 72 godziny, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka, wskazują, że podatnik może wykorzystywać działalność banków lub SKOK-ów do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.

Jak widać z przedstawionych regulacji, blokada rachunku bankowego trwa 72 godziny. Co jednak istotne, zgodnie z art. 119zw Ordynacji podatkowej – Szef KAS może przedłużyć blokadę na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 3 miesiące, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że podmiot kwalifikowany nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego lub zobowiązania z tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, przekraczających równowartość 10 000 euro.

W świetle powyższego możemy zatem wskazać, że Szef KAS może zablokować rachunek podatnika wyłącznie, jeżeli z posiadanych informacji wynika, że podmiot wykorzystuje rachunek bankowy do wyłudzeń skarbowych.

W tym zakresie ważne jest również przeprowadzenie analizy ryzyka. Analiza ta jest w pełni zautomatyzowana i dokonywana przez systemy komputerowe w czasie niemal rzeczywistym w oparciu o dane finansowe przekazywane przez banki. To oznacza, że Szef KAS nie ma w tym zakresie pełnej dowolności, ponieważ konieczne jest posiadanie przez niego informacji wskazujących na możliwość wyłudzeń skarbowych.

Obwarowane jest również przedłużenie blokady na okres do 3 miesięcy. Przepis podaje bowiem, że może to nastąpić tylko wówczas, gdy wystąpi uzasadniona obawa co do wykonania zobowiązania podatkowego przez podatnika.

Co to jest wyłudzenie skarbowe?

Jak już wskazaliśmy, podstawowym warunkiem zastosowania blokady rachunku bankowego jest wystąpienie ryzyka wyłudzenia skarbowego. Pod pojęciem wyłudzenia skarbowego rozumie się konkretne czyny zabronione przez Kodeks karny skarbowy oraz Kodeks karny:

• Nieujawnienie przedmiotu lub podstawy opodatkowania,
• Firmanctwo,
• Oszustwo podatkowe,
• Naruszenie procedury rachunkowej,
• Bezpodstawny zwrot podatku,
• Fałszerstwo materialne faktur,
• Fałszerstwo intelektualne faktur,
• Fałszerstwo faktur z kwotą należności przekraczającą 10 mln zł,
• Przestępczość zorganizowana. Udział w zorganizowanej grupie przestępczej w zakresie ww. czynów.

Wyjątki od zasady całkowitego zablokowania rachunku bankowego

Zasadniczo blokada rachunku bankowego oznacza, że podatnik nie może dokonywać żadnych operacji odnośnie środków pieniężnych znajdujących się na tymże rachunku. Warto jednak zwrócić uwagę na pewne wyjątki w tym zakresie. Otóż jak podaje art. 119zz oraz art. 119zy Ordynacji podatkowej – Szef KAS może, w drodze postanowienia, wyrazić zgodę na:

1) zapłatę zobowiązania podatkowego lub należności celnej przed terminem płatności z zablokowanego rachunku – na wniosek podmiotu zawierający wskazanie zobowiązania podatkowego lub należności celnej, jej wysokości oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego do jej poboru;

2) zwolnienie środków z zablokowanego rachunku – na wniosek podmiotu kwalifikowanego w szczególnie uzasadnionych przypadkach;

3) zapłatę wynagrodzenia za pracę wypłacanego na podstawie umowy o pracę zawartej co najmniej 3 miesiące przed dniem dokonania blokady wraz z zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składkami na ubezpieczenie społeczne należnymi od wypłacanego wynagrodzenia – po przedłożeniu odpisu listy płac oraz dokumentu ZUS potwierdzającego zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę;

4) zapłatę alimentów lub renty o charakterze alimentacyjnym – po przedłożeniu tytułu stwierdzającego obowiązek podmiotu kwalifikowanego do płacenia alimentów lub renty.

Zwróćmy uwagę, że Szef KAS może, ale nie musi wyrazić zgody na dokonanie płatności z zablokowanego rachunku bankowego. Zasadniczo odbywa się to w wyjątkowych wypadkach.

Ryzyko zablokowania rachunku bankowego przez organ podatkowy

Po przeanalizowaniu najważniejszych regulacji na temat blokady rachunku bankowego warto zastanowić się, jakie jest realne ryzyko zastosowania tej instytucji wobec przeciętnego podatnika.

Jak widać z przedstawionych przepisów, blokada rachunku bankowego stosowana jest wyłącznie w określonych przypadkach. Z pewnością możemy wskazać, że instytucja ta nie opiera się na dobrowolności stosowania przez Szefa KAS. Muszą bowiem istnieć podstawy wskazujące na wyłudzenie skarbowe.

Jak wskazuje resort finansów, najważniejszym celem instytucji blokady rachunku bankowego jest ograniczenie luki w podatku VAT spowodowanej wyłudzeniami dokonywanymi najczęściej przez zorganizowane grupy przestępcze. Przestępcy zarejestrowani dla celów VAT generują bowiem sztuczne transakcje zwane transakcjami karuzelowymi, w których rachunki bankowe służą do wielokrotnych, szybkich transferów tych samych środków pieniężnych pomiędzy uczestnikami procederu. Transfery te służą do pozorowania działalności gospodarczej, podczas gdy faktycznym celem jest wyłudzenie podatku VAT.

Zasadniczo możliwość blokady rachunku ma na celu ograniczenie liczby podmiotów pozorujących działalność gospodarczą, a w konsekwencji powinna przyczynić się do zahamowania procederu wyłudzeń. Z praktyki gospodarczej wynika, że instytucja blokady rachunku bankowego nie jest stosowana na szeroką skalę, a Szef KAS stosuje blokadę tylko w rzeczywiście uzasadnionych przypadkach.

Podsumowując, wskazać należy, że możliwe jest zablokowanie rachunku bankowego przez Szefa KAS, gdyż Ordynacja podatkowa przewiduje taką możliwość. Równocześnie musimy pamiętać, jaki jest cel blokady rachunku bankowego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926