Wysokość alimentów na dziecko

• Autor: Marcin Sądej

W naszym dzisiejszym artykule zajmiemy się tematyką wysokości alimentów na dziecko. Już na wstępie warto podkreślić, że polskie przepisy nie ustanawiają żadnych sztywnych norm w zakresie alimentów. Jest to bardziej kwestia oceny, uzależniona od okoliczności faktycznych. Postaramy się przyjrzeć bliżej zagadnieniu wysokości alimentów na dziecko.

Obowiązek alimentacyjny

Zanim jednak przejdziemy do szczegółowego omówienia wysokości samych alimentów należy zastanowić się nad zakresem obowiązku alimentacyjnego. W tym celu należy sięgnąć do treści Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.), a konkretnie do art. 133. Przepis ten podaje, że na rodzicach spoczywa obowiązek alimentacyjny wobec dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Poza tym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jedynie gdy są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Z powyższych przepisów można wyprowadzić bardzo ciekawe wnioski. Po pierwsze, zwróćmy uwagę, że nie ma ograniczenia co do wieku dziecka, wobec którego powstaje obowiązek alimentacyjny. To zatem oznacza, że również pełnoletnie dziecko może pobierać alimenty. Tutaj jednak warunkiem jest, aby nie było w stanie samodzielnie się utrzymać, a dochody z ewentualnego majątku dziecka nie wystarczały na jego utrzymanie i wychowanie. Od obowiązku świadczenia alimentacyjnego względem dziecka pełnoletniego można się uchylić jedynie w dwóch przypadkach:

• gdy alimenty wiążą się z nadmiernym uszczerbkiem finansowym dla rodziców – tutaj kluczowe będzie słowo „nadmierny uszczerbek”;
• gdy pełnoletnie dziecko nie dokłada starań celem uzyskania samodzielności w utrzymaniu się – jeżeli zatem zostanie wykazane, że dziecko celowo podtrzymuje stan niesamodzielności np. umyślnie nie podejmuje żadnego zatrudnienia pomimo posiadanych kwalifikacji, to jest to przesłanka do uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Zakres alimentów

W kontekście rozpatrywanego problemu musimy zwrócić uwagę na treść art. 135 K.r.o. W świetle tego przepisu zakres alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Dodatkowo zakres świadczeń alimentacyjnych może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie.

W konsekwencji mamy dwie przesłanki, które wpływają na zakres oraz wysokość alimentów. Po pierwsze są to usprawiedliwione potrzeby dziecka. Jest to pojęcie nieostre, które dostosowywane jest każdorazowo do indywidualnego przypadku. Warto pamiętać, że usprawiedliwione potrzeby nie zależą wyłącznie od wieku dziecka. W tym przypadku określa się miejsce pobytu, zainteresowania, wykształcenie, środowisko oraz relacje społeczne w których funkcjonuje. Oczywiście jest to jedynie katalog przykładowy, gdyż oceniane są wszystkie okoliczności faktyczne.

Druga przesłanka to zarobkowe i majątkowe możliwości rodzica. W tym przypadku ważne natomiast jest to, że chodzi o zarobkowe możliwości rodzica. Wyznaczenie tych możliwości powinno być oparte na realnych podstawach, przemawiających za tym, że z dużym stopniem prawdopodobieństwa zmarły osiągnąłby oznaczone dochody.

Do problematyki tej odniósł się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 maja 1975 r., sygn. akt III CRN 48/75, gdzie możemy przeczytać, że „zasadne jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego, a nie tylko na jego aktualnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie”.

Przywołane orzeczenie jest bardzo ciekawe, ponieważ określa, że wysokość alimentów jest określana nie w odniesieniu do faktycznych zarobków rodzica, ale wobec tego, jakie są jego możliwości zarobkowe.

Możemy także przywołać treść wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączy z dnia 2 października 2013 r., sygn. akt III Ca 601/13, gdzie sąd wskazał, że oceny zakresu możliwości zobowiązanego do alimentów należy dokonywać w każdym konkretnym przypadku, przy uwzględnieniu aktualnego stanu majątkowego zobowiązanego i jego możliwości płatniczych, a także prognozy na przyszłość.

Jak zatem widać, w zakresie ustalania wysokości alimentów bierze się pod uwagę nie tylko aktualną sytuację rodzica, ale i rokowania na przyszłość co do jego stanu majątkowego i zarobkowego.

Świadczenia, które nie wpływają na wysokość alimentów

W zakresie ustalania wysokości alimentów bierze się pod uwagę możliwość samodzielnego utrzymania się dziecka oraz dochody z majątku dziecka. Warto podkreślić, że Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa katalog świadczeń, których otrzymywanie nie wpływa na wysokość alimentów. Zgodnie z art. 135 § 3 K.r.o. na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:

1. świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji;
2. świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
3. świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci;
4. świadczenia rodzinne, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych;
5. rodzicielskie świadczenie uzupełniające, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym.

Podsumowując naszą dzisiejszą analizę, wskazać należy, że kwestia wysokości alimentów zależy od dostosowania pojęć niedookreślonych do konkretnego przypadku. W rezultacie nie jest możliwe podanie jednego wzoru dla ustalenia wysokości alimentów. Warto jednak zadbać o zgromadzenie obszernego materiału dowodowego potwierdzającego możliwości zarobkowe i majątkowe rodziców.