Niezgodność towaru z umową - zmiany od 1 stycznia 2023

• 2024-02-08
• Autor: Zuzanna Lewandowska

Towar jest co do zasady niezgodny z umową, gdy nie nadaje się do określonego przez sprzedawcę celu. Od 1 stycznia 2023 r. zmieniły się przepisy dotyczące konsumentów. Jedną z istotnych zmian jest zmiana w zakresie rękojmi, czyli właśnie odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność towaru z umową. Z dzisiejszego artykułu dowiedzą się Państwo, co uległo zmianie i jakie prawa obecnie przysługują konsumentom w stosunku do sprzedawców.

Nowe zasady rękojmi

Z dniem 1 stycznia 2023 r. weszły w życie nowe zasady dotyczące reklamacji towarów z tytułu rękojmi. Konsumenci oraz przedsiębiorcy na prawach konsumenta (tj. osoby fizyczne zawierające umowę bezpośrednio związaną z ich działalnością gospodarczą, jeżeli z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla nich charakteru zawodowego), którzy dokonują zakupu niemającego związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą lub zawodową, mogą złożyć reklamację z tytułu niezgodności towaru z umową. Przedsiębiorcy dokonujący zakupu w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, jeżeli umowa ma dla nich charakter zawodowy – nadal mogą skorzystać z reklamacji z tytułu rękojmi.

Towar niezgodny z umową

Nowe przepisy ustawy o prawach konsumenta przewidują, że towar jest zgodny z umową, jeżeli zgodne z umową pozostają w szczególności jego:

1. opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
2. przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.

To nie wszystkie cechy, które musi posiadać towar, aby został uznany za zgodny z umową. Towar musi ponadto spełnić szereg wymogów, o których mowa w ustawie, między innymi nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk, jak również być takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy, i odpowiadać opisowi takiej próbki lub takiego wzoru.

Przedsiębiorca nie poniesie odpowiedzialności za brak zgodności towaru z umową, jeżeli wcześniej, najpóźniej w chwili zawarcia umowy, wyraźnie poinformował konsumenta, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową, o których była mowa powyżej, a konsument wyraźnie i odrębnie zaakceptował brak konkretnej cechy towaru. Jak widać, nowe przepisy nakładają szczególny nacisk na to, aby komunikacja przedsiębiorcy z konsumentem przebiegała w sposób wyraźny i zrozumiały.

Odpowiedzialność przedsiębiorcy

Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową, który istnieje w chwili jego dostarczenia, a jednocześnie który zostanie ujawniony w ciągu 2 lat od tej chwili, chyba że termin przydatności towaru do użycia jest dłuższy. Od 1 stycznia 2023 r. istnieje domniemanie, że brak zgodności towaru z umową, który ujawnił się przed upływem 2 lat od chwili dostarczenia towaru, istniał w chwili jego dostarczenia, o ile nie zostanie udowodnione inaczej lub domniemania tego nie można pogodzić ze specyfiką towaru lub charakterem braku zgodności towaru z umową. Jest to istotna zmiana w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów, które przewidywały termin 1 roku.

Co istotne, przedsiębiorca nie może powoływać się na upływ terminu do stwierdzenia braku zgodności towaru z umową, jeżeli brak ten podstępnie zataił.

Nowe przepisy przewidują także odpowiedzialność przedsiębiorcy za zgodność z umową towarów z elementami cyfrowymi. W chwili obecnej przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności z umową treści cyfrowej lub usługi cyfrowej dostarczanych w sposób ciągły, który wystąpił lub ujawnił się w czasie, w którym zgodnie z umową miały być dostarczane. Czas ten nie może być krótszy niż 2 lata od chwili dostarczenia towaru z elementami cyfrowymi. Również w przypadku towarów z elementami cyfrowymi zastosowanie ma domniemanie, że brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową wystąpił w tym czasie, jeżeli w tym czasie się ujawnił.

Naprawa lub wymiana

Jeżeli po zakupie okaże się, że towar jest niezgodny z umową, konsument ma prawo żądać od przedsiębiorcy naprawy towaru lub jego wymiany. Nowe przepisy przewidują, że przedsiębiorca może dokonać zamiennie naprawy, gdy konsument żąda wymiany, albo wymiany, gdy konsument żąda naprawy, jeżeli doprowadzenie do zgodności towaru z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy.

Może dojść również do sytuacji, gdy naprawa i wymiana w ogóle nie będą możliwe lub wymagałyby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy. W takiej sytuacji przedsiębiorca może odmówić doprowadzenia towaru do zgodności z umową. Problematyczne w tym przypadku może okazać się ustalenie przez przedsiębiorcę, jakie koszty można uznawać dla niego za nadmierne. Każda sytuacja będzie bowiem inna, a i dla każdego przedsiębiorcy sytuacja będzie miała charakter indywidualny. Przepisy ustawy o prawach konsumenta wskazują, że przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wszelkie okoliczności sprawy, w szczególności znaczenie braku zgodności towaru z umową, wartość towaru zgodnego z umową oraz nadmierne niedogodności dla konsumenta powstałe wskutek zmiany sposobu doprowadzenia towaru do zgodności z umową.

Jeżeli naprawa lub wymiana są możliwe, przedsiębiorca powinien dokonać ich w rozsądnym czasie, licząc od chwili, w której został poinformowany przez konsumenta o braku zgodności z umową. Ponadto naprawa lub wymiana powinny nastąpić bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta, przy uwzględnieniu specyfiki towaru oraz celu, w jakim konsument go nabył. Co istotne, koszty naprawy lub wymiany, w tym w szczególności koszty opłat pocztowych, przewozu, robocizny i materiałów, ponosi przedsiębiorca. Przepisy wprost wskazują, że konsument jedynie udostępnia przedsiębiorcy towar, który ma podlegać naprawie lub wymianie, a to przedsiębiorca towar ten odbiera na swój koszt.

W przypadku towaru zamontowanego, a co do którego po zamontowaniu ujawniły się braki zgodności towaru z umową, przedsiębiorca demontuje towar oraz montuje go ponownie po dokonaniu naprawy lub wymiany albo zleca wykonanie tych czynności na swój koszt.

Warto zwrócić uwagę, iż konsument nie jest zobowiązany do zapłaty za zwykłe korzystanie z towaru, który następnie został przez przedsiębiorcę wymieniony wskutek braku jego zgodności z umową.

Oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy

Jeśli towar będzie niezgodny z umową, konsument ma również prawo złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy. Dotyczy to sytuacji, gdy przedsiębiorca odmówił mu doprowadzenia towaru do zgodności z umową, nie doprowadził towaru do zgodności z umową, brak zgodności towaru z umową występuje nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową, brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy bez uprzedniego skorzystania ze środków ochrony określonych w przepisach ustawy albo z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Obniżona cena nie może być określona w sposób dowolny. Powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość towaru niezgodnego z umową pozostaje do wartości towaru zgodnego z umową.

Konsument nie będzie mógł odstąpić od umowy, jeżeli niezgodność towaru z umową jest nieistotny, przy czym na podstawie nowych przepisów domniemywa się, że brak zgodności towaru z umową zawsze jest istotny. W razie skorzystania przez konsumenta z prawa odstąpienia od umowy musi on niezwłocznie zwrócić towar przedsiębiorcy na jego koszt. Przedsiębiorca z kolei jest obowiązany zwrócić konsumentowi cenę, którą za towar zapłacił, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania towaru lub dowodu jego odesłania.