Mamy 12 503 opinii naszych Klientów
W małżeństwie często występuje dysproporcja zarobków. Jeżeli tylko jeden z małżonków pracuje zawodowo, nie oznacza to, że jego pozycja jest wyższa i może decydować o poziomie życia pozostałych członków swojej najbliższej rodziny. Wykonywanie obowiązków domowych i wychowywanie wspólnych dzieci jest pracą równorzędną - odpowiednim wkładem drugiego małżonka do wspólnego gospodarstwa domowego. W dzisiejszym artykule poruszymy temat alimentów na małżonka bez orzeczonego rozwodu.
Alimenty, czyli środki utrzymania i wychowania, mogą zostać ustanowione na rzecz krewnych w linii prostej oraz rodzeństwa. W trakcie trwania małżeństwa możliwe jest również zobowiązanie do zaspokajania potrzeb rodziny, a więc małżonka oraz dzieci. Katalog osób uprawnionych do alimentów wygląda zatem następująco:
WAŻNE!
Zgodnie z treścią art. 133 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przesłanką do uzyskania alimentów jest znajdowanie się w stanie niedostatku. Powyższy warunek nie dotyczy jednak dzieci, którym należą się świadczenia do czasu, aż będą się w stanie samodzielnie utrzymać.
Jeśli małżeństwo nie sporządziło intercyzy (czyli nie ma rozdzielności majątkowej), wynagrodzenie za pracę jednego z małżonków wchodzi w skład majątku wspólnego. Oznacza to, że oboje małżonkowie mają w takim samym stopniu prawo do korzystania z niego. Nie ma przy tym znaczenia, jakiej wysokości jest to dochód – wspólne są zarówno skromne wypłaty, jak i pensje dyrektorskie. Grożenie odcięciem dostępu do środków finansowych stanowi przemoc ekonomiczną i jest działaniem bezprawnym.
WAŻNE!
Jeżeli usprawiedliwione potrzeby jednego z małżonków nie są zaspokajane, a mąż i żona żyją na różnych poziomach, możliwe jest wystąpienie o przyznanie comiesięcznego świadczenia, które zabezpieczy poszkodowanych członków rodziny.
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zobowiązują oboje małżonków do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny według własnych sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych. Co istotne, ten obowiązek wypełniany jest również poprzez osobiste starania o wychowanie dzieci oraz pracę i dbanie o gospodarstwo domowe.
Skupienie się przez jednego z małżonków na zaspokajaniu wyłącznie własnych potrzeb umożliwia wystąpienie przeciwko niemu o zobowiązanie przez sąd do partycypacji w kosztach utrzymania rodziny w konkretnie określonej kwocie.
Poszkodowany małżonek może wystąpić przeciwko drugiemu z pozwem o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny lub złożyć wniosek o przekazywanie części wynagrodzenia bezpośrednio do jego rąk. Pierwsze rozwiązanie to tzw. alimenty od męża / żony w trakcie trwania małżeństwa. W przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia sąd zobowiązuje małżonka do przekazywania na rzecz drugiego małżonka określonej kwoty każdego miesiąca. Jeżeli zobowiązany opóźnia się lub uchyla od zapłaty, po pomoc możemy zwrócić się do komornika.
WAŻNE!
Do wystąpienia z pozwem o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny nie jest konieczne wystąpienie stanu niedostatku. Sama obawa, że małżonek przestanie łożyć na rodzinę uzasadnia zasądzenie adekwatnego świadczenia przez sąd.
Inną drogą do zabezpieczenia finansowej sytuacji rodzinnej jest wystąpienie z wnioskiem o nakazanie pracodawcy małżonka przekazywania części wynagrodzenia bezpośrednio na nasze konto. Jeżeli małżonek ma stałą pracę lub emeryturę, znamy dane jego zakładu pracy, będzie to zdecydowanie wygodne rozwiązanie. Przekazywanie części dochodu przez pracodawcę lub organ rentowy jest najszybszą drogą do uzyskania stosownego zabezpieczenia majątkowego.
Warto również zauważyć, iż występowanie o wypłatę wynagrodzenia do rąk małżonka powinno mieć charakter interwencyjny i służyć przeciwdziałaniu istniejącej już trudnej sytuacji. W celu skutecznego skorzystania z przedmiotowej instytucji powinny zostać spełnione warunki w postaci: nadal trwającego wspólnego pożycia małżonków oraz już występującego niewykonywania obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Tymczasem pozew o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny może mieć charakter prewencyjny i być uzasadniony samymi naszymi obawami.
Świadczenia wypłacane małżonkowi w trakcie trwania małżeństwa mają charakter alimentacyjny, jednak nie są alimentami sensu stricte. Po rozwodzie alimenty powinny zostać ustanowione na nowo, chociaż może się zdarzyć, że ich wysokość będzie taka sama, jak wcześniej ustalonego świadczenia.
WAŻNE!
W orzeczeniu zasądzającym świadczenie z tytułu przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny wskazuje się jedną kwotę, która ma pokryć potrzeby wszystkich uprawnionych członków rodziny. Alimenty po rozwodzie zasądzane są natomiast indywidualnie na rzecz poszczególnych osób.
Małżonkowie powinni żyć na podobnej stopie życiowej, więc w największym uogólnieniu można wskazać na zasadę, zgodnie z którą sumujemy wszystkie dochody małżonków i dzielimy na dwa. W praktyce niekoniecznie będzie to dokładnie 50%, jednak szala nie musi przechylać się na stronę lepiej zarabiającej osoby. Wszystko zależy od dwóch czynników – możliwości i potrzeb obojga małżonków. Uściślając, chodzi oczywiście o możliwości zarobkowe oraz usprawiedliwione potrzeby.
Dlaczego prawo przyjmuje takie kryteria, a nie ma w nim w ogóle mowy o wysokości zarobków? Możliwości i potrzeby danej osoby są to pojęcia nieostre, wymagające indywidualnej oceny i analizy w każdym przypadku. Pozwala to na obiektywną ocenę sytuacji danej rodziny. Wysokość zarobków to natomiast sztywna kwota, którą bardzo łatwo można manipulować na potrzeby postępowania sądowego. Dzięki przyjętym przez prawo kryteriom nie musimy obawiać się sytuacji, w której złośliwy małżonek zwolni się z pracy lub zacznie osiągać nieudokumentowane dochody po to, aby uniknąć nałożenia zobowiązania przez sąd.
Jak szacujemy możliwości zarobkowe? Jeżeli wykonujemy pracę zgodnie z naszym wykształceniem, a wynagrodzenie odpowiada sytuacji rynkowej – wtedy wysokość naszej wypłaty stanowi nasze możliwości zarobkowe. Jeśli natomiast wykonujemy pracę poniżej naszych kwalifikacji, w niepełnym wymiarze albo pozostajemy bezrobotni – sąd oceni nasze możliwości zarobkowe na wyższym poziomie niż osiągane dochody. Pod uwagę brane są również takie okoliczności, jak stan zdrowia, sytuacja rodzinna, aktualna sytuacja na rynku pracy. Wszystkie te okoliczności powinniśmy szczegółowo przedstawić sądowi, aby mógł ocenić sytuację w naszej rodzinie.
Czym są natomiast usprawiedliwione potrzeby? Po pierwsze, należy pamiętać, że obejmują one nie tylko potrzeby, które są wspólne dla całej rodziny (np. zakup żywności, wyposażenie mieszkania), ale też indywidualne potrzeby każdego członka rodziny (małżonków i dzieci). Możemy wyszczególnić trzy grupy usprawiedliwionych potrzeb rodziny:
Powinniśmy zatem zsumować możliwości majątkowe obojga małżonków i otrzymaną kwotę podzielić zgodnie z usprawiedliwionymi potrzebami każdego z członków rodziny. Jeżeli przykładowo żona zarabia lepiej niż mąż, który choruje i ponosi duże wydatki na lekarstwa, to taka sytuacja uprawnia go do wydawania większych kwot na siebie z uwagi na jego usprawiedliwione potrzeby wynikające ze stanu zdrowia.
Ustalając konkretną kwotę, którą chcemy otrzymywać każdego miesiąca, sumujemy koszt wszystkich naszych comiesięcznych potrzeb, biorąc pod uwagę konieczność zaspokojenia zasadnych potrzeb pozostałych członków rodziny.
WAŻNE!
Zestawienie kosztów powinno być jak najbardziej szczegółowe, dzięki czemu staje się bardziej wiarygodne. Do kalkulacji warto dołączyć też dowody w postaci paragonów, dowodów zapłaty, faktur itd. W odniesieniu do opłat mieszkaniowych – należy wyliczyć ich wysokość w przeliczeniu na jednego domownika (czyli jeśli w naszym domu zamieszkuje 5 osób, to do tabeli wpisujemy 1/5 czynszu i innych opłat dotyczących lokalu).
Osobami uprawnionymi do pobierania świadczeń z funduszu alimentacyjnego są wyłącznie dzieci. Przepisy prawa pozwalają na wypłatę świadczeń przez osoby pełnoletnie – uczące się do ukończenia 25 roku życia bądź o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zatem alimenty zasądzone na małżonka (byłego małżonka) nigdy nie mogą być zaspokajane z funduszu alimentacyjnego.
Świadczenia zasądzane w trakcie trwania małżeństwa nie są klasycznymi alimentami, ale świadczeniem, które ma zaspokoić potrzeby rodziny. Tym samym orzeczenie sądu nie odnosi się do poszczególnych osób i zawiera w sobie część przysługującą małżonkowi. Świadczenie może być spełnione wyłącznie przez dłużnika i nie jest pokrywane z funduszu alimentacyjnego. Dopiero zaległości w płatnościach alimentów zasądzonych na dzieci po ustaniu małżeństwa mogą stanowić podstawę do uzyskania świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
Jeśli w naszej rodzinie wystąpią takie problemy i zmuszeni jesteśmy wnosić do sądu o zaspokajanie potrzeb rodziny przez współmałżonka, warto przygotować się do sprawy z pomocą specjalisty od prawa rodzinnego.
Małżeństwo z dysproporcją zarobków Ania i Marek są małżeństwem od 10 lat. Marek pracuje jako inżynier i zarabia dobrze, podczas gdy Ania zrezygnowała z pracy, by wychowywać ich dwoje dzieci. Gdy Marek zaczął ograniczać dostęp do wspólnych środków finansowych, Ania poczuła się finansowo zależna i zagrożona. Zdecydowała się wystąpić do sądu o ustalenie alimentów na siebie i dzieci, aby zapewnić rodzinnie stabilność finansową bez konieczności rozwodu.
Małżeństwo w sytuacji choroby jednego z małżonków Ewa i Tomasz są małżeństwem, gdzie Ewa jest jedynym żywicielem rodziny z powodu ciężkiej choroby Tomasza. Tomasz, pomimo niezdolności do pracy, nadal potrzebuje środków na leczenie i codzienne utrzymanie. Gdy Ewa zaczęła ograniczać wydatki na jego leczenie, Tomasz zwrócił się o pomoc prawną, aby sąd ustalił alimenty, które zapewnią mu środki na leki i podstawowe potrzeby.
Małżeństwo po długiej separacji Kasia i Paweł żyją oddzielnie od 5 lat, ale nie zdecydowali się na rozwód. Paweł, który zarabia znacznie więcej, przestał wspierać Kasię finansowo, co zmusiło ją do podjęcia dwóch prac, aby utrzymać dom i wychować ich wspólne dzieci. Kasia zdecydowała się wtedy na skierowanie sprawy do sądu o ustalenie alimentów na siebie i dzieci, aby zapewnić im godziwe warunki życia, mimo że formalnie nadal pozostaje w małżeństwie z Pawłem.
W małżeństwach, gdzie występuje dysproporcja zarobków lub inne trudne sytuacje życiowe, alimenty mogą stanowić ważne zabezpieczenie finansowe dla małżonka i dzieci, nawet bez orzekania rozwodu. Sądowe ustalenie alimentów w trakcie małżeństwa jest istotne dla zapewnienia sprawiedliwości i równości, zwłaszcza w sytuacjach, gdy jedna strona jest znacznie bardziej narażona na trudności ekonomiczne.
Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej alimentów w trakcie małżeństwa? Skorzystaj z naszych konsultacji online i profesjonalnego sporządzania dokumentów, aby zapewnić sobie i swojej rodzinie bezpieczeństwo prawne. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Marta Wawrzyniak
Adwokat. Absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego oraz International Baccalaureate Diploma Programme. Ukończyła aplikację adwokacką przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Gdańsku. Praktykujący prawnik od 2013 r. Specjalizuje się w prowadzeniu spraw z...
>> więcej informacji o autorze
