Obowiązek zapłaty podatku dotyczy praktycznie każdego obywatela. Często jednak osobista sytuacja może być na tyle trudna, że podatnik nie jest w stanie uregulować zobowiązania podatkowego. W związku z tym warto przedstawić regulacje, które normują kwestię możliwości wnioskowania o umorzenie zaległości podatkowej. Właśnie ta tematyka będzie przedmiotem naszego dzisiejszego artykułu.
Cała nasza analiza będzie opierać się wyłącznie na treści jednego przepisu. Chodzi w tym przypadki o art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, który podaje, że organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe. Wraz z umorzeniem zaległości podatkowej umarzane są także odsetki za zwłokę.
Już na wstępie możemy zauważyć, że przepis nie odnosi się do umorzenia podatku, lecz do umorzenia zaległości podatkowej. To istotna różnica, ponieważ zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej zaległość podatkowa to podatek niezapłacony w terminie. W konsekwencji dopóki mamy do czynienia z podatkiem, dopóty wniosek o jego umorzenie jest bezzasadny. Dopiero kiedy upłynie termin płatności podatku możliwe jest złożenie do organu podatkowego wniosku o umorzenie.
Przykład 1
Osoba fizyczna sprzedała w 2020 r. nieruchomość i z tego tytułu powstał podatek dochodowy do zapłaty w wysokości 15 000 zł. Termin płatności tego podatku to 30 kwiecień 2021 r. Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej podatnik może złożyć po 1 maja 2021 r.
Przykład 2
Podatnik nabył spadek po swoim stryjku. W dniu 1 lutego otrzymał decyzję podatkową wymierzającą podatek od spadków i darowizn. Termin płatności podatku to 14 dni od dnia otrzymania decyzji. Wniosek o umorzenie podatnik może złożyć po 15 lutym.
Kolejna ważna informacja to możliwość umorzenia zaległości podatkowej na wniosek podatnika. Oznacza to, że dla zainicjowania całego postępowania konieczne jest złożenie wniosku przez podatnika. W tym miejscu trzeba jednak wskazać, że przepisy Ordynacji podatkowej przewidują również tryb umorzenia zaległości podatkowych z urzędu. Zagadnienie to regulowane jest w art. 67d Ordynacji, gdzie możemy przeczytać, że organ podatkowy może umorzyć zaległość z urzędu, gdy:
1) zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
2) kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym (tj. 58 zł);
3) kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym lub umorzonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym albo sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości;
4) podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
WAŻNE!
Instytucja umorzenia dotyczy wyłącznie zaległości podatkowej, czyli podatku niezapłaconego w terminie. Dopóki nie upłynie termin płatności podatku, nie można składać wniosku o umorzenie.
Zagłębiając się w treść przepisu odnoszącego się do umorzenia zaległości podatkowych, zaobserwujemy, że może to nastąpić z uwagi na wystąpienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. W zdecydowanej większości przypadku uzasadnienie wniosku będzie opierać się na ważnym interesie podatnika, dlatego przyjrzymy się bliżej tej przesłance.
Przede wszystkim wskażmy, że Ordynacja podatkowa nie zawiera definicji „ważnego interesu podatnika”. W zakresie analizy tego zwrotu możemy posiłkować się kryteriami ukształtowanymi przez sądownictwo. Możemy wskazać, że przez ważny interes podatnika należy rozumieć okoliczności o charakterze obiektywnym, które mogłyby zachwiać podstawami egzystencji podatnika. Co jednak istotne, w kategorii tej nie mieszczą się wyłącznie okoliczności o charakterze nadzwyczajnych wypadków losowych (jak np. klęski żywiołowe). W zakresie pojęcia ważnego interesu podatnika możemy także rozpatrywać sytuację ekonomiczną podatnika. Przykładowo możemy wskazać, że za ważny interes podatnika uznany będzie nie tylko przypadek, gdy osoba traci swój dobytek na skutek pożaru, ale także sytuacja, gdy ponosi znaczne wydatki związane z kosztami leczenia choroby.
Z drugiej jednak strony należy podkreślić, że nie uzasadnia umorzenia zaległości podatkowej sytuacja ekonomiczna spowodowana podjętymi decyzjami gospodarczymi przez podatnika. Jako klasyczny przykład podaje się tutaj istnienie zobowiązań z tytułu zaciągnięcia kredytów bankowych czy też pożyczek. Istniejące i znane podatnikowi ryzyko finansowe związane z tego rodzaju zobowiązaniami nie może być podstawą do wykazywania istnienia ważnego interesu podatnika uzasadniającego umorzenie zaległości podatkowych.
WAŻNE!
Umorzenie zaległości podatkowych może nastąpić z uwagi na wystąpienie ważnego interesu podatnika (lub rzadziej interesu publicznego). Trzeba podkreślić, że jest to zwrot o charakterze niedookreślonym. Pamiętajmy, że przesłanka ta jest oceniana w sposób obiektywny i nie każda trudna sytuacja finansowa uzasadnia wystąpienie ważnego interesu podatnika.
Rozpatrując całe zagadnienie, musimy wskazać na istotny element całej konstrukcji umorzenia zaległości podatkowej. Otóż oceny, czy występuje ważny interes podatnika i czy należy dokonać umorzenia, dokonuje organ podatkowy w zakresie posiadanego uznania administracyjnego. Mówiąc inaczej, wniosek podatnika o umorzenie zaległości podatkowej nie jest dla fiskusa wiążący.
Jednakże uznanie administracyjne nie jest równoznaczne z dowolnością w podejmowaniu decyzji. Rozpatrując przesłankę ważnego interesu podatnika, organ jest zobowiązany do szczegółowego i kompleksowego rozpatrywania stanu faktycznego i całego materiału dowodowego. Powyższe przekłada się także na późniejszą kwestię złożenia skargi do WSA. Sąd administracyjny w ramach swoich uprawnień nie może zobowiązać organu podatkowego do wydania decyzji o umorzeniu bądź odmowie umorzenia zaległości podatkowej. Jest za to uprawniony do badania prawidłowości przebiegu samego postępowania w sprawie umorzenia oraz dokonanej wykładni.
Przenosząc nasze rozważania na grunt praktyczny, możemy wskazać, że w sytuacji gdy organ podatkowy odmówi umorzenia zaległości podatkowej, to podatnik na drodze sądowej nie może kwestionować podjęcia samej decyzji. Może natomiast podnieść zarzut, że organ podatkowy nie zbadał w sposób dokładny całego materiału dowodowego i nie przedstawił solidnego uzasadnienia swojej decyzji. Jak już wskazałem, uznanie administracyjne nie jest synonimem dowolności działania.
WAŻNE!
Złożenie wniosku o umorzenie zaległości podatkowej nie jest wiążącego dla organu podatkowego, który w tym zakresie korzysta z tzw. uznania administracyjnego.
W dzisiejszym artykule przedstawiliśmy warunki oraz okoliczności, w których podatnik może wnioskować o umorzenie zaległości podatkowych. Jak widać, kluczowe w tym zakresie jest wystąpienie oraz wykazanie przed organem podatkowym istnienia ważnego interesu podatnika. Wymaga to przedstawienia szczegółowej i dobrze uzasadnionej analizy sytuacji społeczno-ekonomicznej podatnika.
Małżeństwo prowadziło wspólnie rodzinny biznes. Niestety, w wyniku poważnej choroby jednego z małżonków, firma zaczęła przynosić straty, co spowodowało niemożność opłacenia zobowiązań podatkowych. W tej sytuacji, podatnicy zdecydowali się złożyć wniosek o umorzenie zaległości podatkowej, argumentując to znaczącym pogorszeniem sytuacji życiowej i zdrowotnej, co wpłynęło bezpośrednio na zdolność do zarabiania i regulowania należności podatkowych.
Właściciel małej firmy budowlanej, po utracie kilku kluczowych kontraktów oraz w wyniku kryzysu gospodarczego, stanął w obliczu znacznych trudności finansowych. Zaległości podatkowe wzrosły, a firma była na skraju bankructwa. W tej sytuacji, przedsiębiorca złożył wniosek o umorzenie zaległości podatkowych, tłumacząc to chwilowymi, ale znaczącymi problemami finansowymi, które uniemożliwiały mu terminowe płacenie podatków.
Samotna matka, która straciła pracę z powodu restrukturyzacji w firmie i jednocześnie musiała się opiekować chorym dzieckiem, znalazła się w trudnej sytuacji finansowej. Pomimo starań, nie była w stanie terminowo opłacać wszystkich zobowiązań, w tym podatkowych. Zdecydowała się więc złożyć wniosek o umorzenie zaległości podatkowych, argumentując to nagłym pogorszeniem sytuacji życiowej i finansowej, które wykraczało poza jej kontrolę.
Artykuł ten rzuca światło na istotną kwestię umorzenia zaległości podatkowych, podkreślając, że możliwość ta istnieje w przypadkach, gdy sytuacja życiowa lub ekonomiczna podatnika uległa znacznemu pogorszeniu. Przedstawione przykłady pokazują, jak ważny interes podatnika lub interes publiczny mogą być podstawą do rozważenia umorzenia zaległości. Jest to ważny mechanizm, który może zapewnić pomoc tym, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji, pozwalając jednocześnie na zachowanie sprawiedliwości i elastyczności systemu podatkowego.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w zrozumieniu i aplikowaniu przepisów dotyczących umorzenia zaległości podatkowych, skorzystaj z naszych profesjonalnych porad prawnych online. Oferujemy również pomoc w przygotowaniu wniosków i innych dokumentów związanych z tą tematyką, dostosowanych do Twojej indywidualnej sytuacji. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...
>> więcej informacji o autorze