Podział mieszkania po rozwodzie

• 2024-01-20
• Autor: Marta Wawrzyniak

Jednym z trudniejszych problemów związanych z rozwodem jest często podział wspólnego mieszkania. Prawo do nieruchomości lub lokalu mieszkalnego może bowiem przysługiwać małżonkom na różnych podstawach, m.in. jako prawo własności, spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego czy najem. Wielokrotnie pojawia się również zagadnienie obciążenia kredytem hipotecznym, niemożność dokonania fizycznego podziału mieszkania na dwa lokale lub brak możliwości zmiany miejsca zamieszkania przez strony. W artykule omówiono różne sytuacje prawne związane z prawami małżonków do domu, mieszkania oraz przedstawiono rozwiązania, jakie należy wziąć pod uwagę przy podziale majątku.

Prawo do mieszkania spółdzielczego po rozwodzie

W przypadku braku rozdzielności majątkowej(bez ustanowionej intercyzy w małżeństwie) spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nabytego po ślubie wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Tym samym po rozwodzie podlega ono podziałowi. Jeśli natomiast prawo do mieszkania spółdzielczego wchodzi w skład majątku osobistego, po rozwodzie nie podlega ono podziałowi.

Mimo że co do zasady przeprowadzenie podziału majątku nie jest obligatoryjne, kwestia przypisania prawa do mieszkania spółdzielczego musi zostać uregulowana w związku z brzmieniem przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego może bowiem przysługiwać wyłącznie jednej osobie lub małżonkom. Byli małżonkowie muszą więc zawiadomić spółdzielnię, komu przypadło przedmiotowe prawo. Na wywiązanie się z przedmiotowego obowiązku ustawa przewiduje rok czasu, jednak istnieje możliwość przedłużenia terminu z uwagi na toczące się postępowanie o podział majątku.

Najszybszym sposobem na dopełnienie formalności w przypadku osiągnięcia porozumienia z byłym małżonkiem jest zawarcie umowy notarialnej. W przeciwnym razie pozostaje wystąpienie na drogę sądową z wnioskiem o podział spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

Podział majątku po rozwodzie

Przepisy prawa nie przewidują terminu, po upływie którego niemożliwe jest wystąpienie z wnioskiem o podział majątku. Mimo to przedawnieniu mogą ulec poszczególne roszczenia dochodzone w sprawie, więc pozostawienie nieuregulowanego stanu prawnego majątku jest niewskazane. Konieczność osobistego udziału przy dysponowaniu poszczególnymi składnikami majątku i wspólne uzgadnianie pojawiających się problemów może istotnie skomplikować nasz codzienne funkcjonowanie. Warto więc uporządkować sprawy majątkowe, najlepiej polubownie.

W sprawie o podział majątku po rozwodzie może zostać zawarta ugoda albo przeprowadzone postępowanie sądowe. Jeżeli w skład majątku podlegającego podziałowi wchodzi nieruchomości, ugoda powinna mieć formę aktu notarialnego.

Jak podzielić mieszkanie po rozwodzie?

Dążąc do podziału mieszkania po rozwodzie, należy szczegółowo przeanalizować konkretny przypadek stron. Sądy w przedmiotowej kwestii nie działają automatycznie. Możliwe są różne rozstrzygnięcia w zależności od specyficznej sytuacji byłych małżonków. Przede wszystkim mieszkanie może zostać podzielone fizycznie na dwie części, jeżeli lokal się do tego nadaje. Inną opcją jest przyznanie mieszkania wyłącznie jednemu małżonkowi z jednoczesnym obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego. Ostatnią możliwością jest sprzedaż całego mieszkania i dokonania podziału uzyskanej kwoty pomiędzy małżonków. Ten sposób jest niewątpliwie sprawiedliwy i prosty do wykonania, jednak w przypadku przeprowadzenia przed sądem może narazić byłych małżonków na najwyższe koszty.

Spłata wspólnego mieszkania po rozwodzie

Ze spłatą wspólnego mieszkania po rozwodzie będziemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy prawo do niego przypadnie wyłącznie jednemu małżonkowi. Osoba pozbawiona mieszkania jest uprawniona do otrzymania równowartości swojego udziału. Jeżeli byli małżonkowie decydują się na podział majątku przed notariuszem, mogą dowolnie uregulować sposób dokonania spłaty. Możliwe jest rozłożenie jej na raty, odroczenie terminu zapłaty i wprowadzenie dowolnego harmonogramu. Przy sądowym podziale majątku sąd określa dokładnie sposób i termin dokonania spłaty. Niedostosowanie się do warunków wskazanych w orzeczeniu uprawnia do skorzystania z pomocy komornika sądowego przy egzekucji należnej spłaty.

Podział po rozwodzie wspólnego domu

Dom może podlegać podziałowi, jeżeli oboje małżonkowie są jego właścicielami na prawach wspólności małżeńskiej. Przeprowadzając podział, analogicznie jak w przypadku lokalu mieszkalnego, sprawdza się, czy dom można fizycznie podzielić na dwie części. Jeśli podział jest niemożliwy, jednemu małżonkowi przypadnie nieruchomość, drugiemu zaś spłata. Warto pamiętać, że przyznaną częścią domu można swobodnie dysponować i np. dokonać jej późniejszej sprzedaży.

Prawo do mieszkania komunalnego po rozwodzie

Mieszkania komunalne należą do gminy, a małżonkowie mogą być jego najemcami. Prawo do mieszkania komunalnego, które zostało wynajęte przez małżeństwo i służyło zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny, będzie podlegało podziałowi po rozwodzie. Zasady przeprowadzania podziału są takie same, jak w przypadku zniesienia współwłasności. Możliwe jest zatem przydzielenie najmu jednemu z małżonków i zasądzenie spłaty na rzecz drugiego. Kwestią problematyczną jest natomiast sposób wyliczenia należnej spłaty. Sąd Najwyższy wskazał, że różnica pomiędzy czynszem wolnym a regulowanym stanowi wartość prawa najmu lokalu komunalnego. Powinna ona również uwzględniać okres prawdopodobnego trwania stosunku najmu.

Podział mieszkania z kredytem po rozwodzie

Podział mieszkania a zmiana ustaleń poczynionych w umowie kredytu hipotecznego to dwie całkowicie odrębne kwestie. Sąd nie ma kompetencji, aby w sprawie o podział majątku dokonać zmian zapisów umowy kredytowej. Przyznając mieszkanie jednemu z małżonków, może zobowiązać go do spłacania kredytu hipotecznego, jednak powyższe rozstrzygnięcie nie jest wiążące względem banku. Jeśli małżonek zobowiązany przez sąd do dokonywania samodzielnych spłat kredytu dopuści się zwłoki w zapłacie rat, bank może skutecznie wystąpić o zapłatę do drugiego kredytobiorcy.

Uniknięcie opisanej wyżej sytuacji gwarantować może jedynie podpisanie aneksu do umowy kredytowej w banku. Będzie to jednak możliwe wyłącznie przy osiągnięciu porozumienia z byłym małżonkiem oraz uzyskaniu zgody banku. Warto mieć na uwadze, że usunięcie jednego z kredytobiorców oznacza dla instytucji kredytowej większe ryzyko w zakresie spłaty zobowiązania, w związku z czym należy spodziewać się ponownego badania zdolności kredytowej małżonka przejmującego kredyt i żądania udzielenia dodatkowego zabezpieczenia.

Podział mieszkania po rozwodzie jest jedną z trudniejszych kwestii, z którymi muszą zmierzyć się byli małżonkowie. Szczególnie ciężka sytuacja pojawia się, kiedy do podziału jest wyłącznie jedna nieruchomość i obie strony dążą do zachowania jej dla siebie. Zawsze warto jednak szukać porozumienia, gdyż pozwala ono zaoszczędzić czas i znaczne kwoty pieniędzy. W osiągnięciu porozumienia może pomóc wsparcie prawne specjalisty, który będzie w stanie wykonać szczegółową analizę majątku podlegającemu podziałowi oraz przysługujących nam roszczeń, a następnie przedstawić drugiej stronie optymalne dla nas rozwiązanie.