Umowa kupna-sprzedaży samochodu

• Joanna Korzeniewska

Umowa sprzedaży należy do najczęściej zawieranych w społeczeństwie umów. Dotyczy ona tak drobnych rzeczy, jak artykuły spożywcze, odzież, ale również samochodów i nieruchomości. Z wyjątkiem nieruchomości i przedsiębiorstw może ona zostać zawarta w dowolnej formie. Dopuszczalna jest forma ustna, a także dorozumiana. Forma dorozumiana najczęściej polega na tym, że kupujący wybiera towar i płaci oznaczoną cenę, co może zostać przeprowadzone nawet bez słów. Zwykle jednak umowy sprzedaży samochodu nie są zawierane w ten sposób. Najczęściej jest to forma pisemna, która polega na tym, iż w umowie określane są najważniejsze postanowienia, to jest przedmiot umowy, cena oraz strony umowy. Pozostałe postanowienia są przydatne, choć nie są niezbędne i umowa będzie ważna również bez nich. Dla skuteczności zawarcia takiej umowy nie jest również potrzebne wydanie przedmiotu umowy, jeśli w umowie określono jednoznacznie, co to jest za samochód poprzez podanie np. numeru VIN lub numeru rejestracyjnego.

Umowa kupna-sprzedaży samochodu – co powinna zawierać?

Umowa sprzedaży samochodu może być bardzo prosta lub też niezwykle skomplikowana. Najważniejsze jest, aby zawrzeć pewne niezbędne zapisy. Należą do nich:

• dane stron umowy,
• oznaczenie pojazdu,
• warunki umowy, przede wszystkim cena.

W Kodeksie cywilnym (K.c.), w zapisach dotyczących umowy sprzedaży nie określono, do jakiego stopnia należy określić strony umowy. Teoretycznie wystarczy imię i nazwisko, jednak tak naprawdę w razie jakichś sporów czy problemów może to okazać się niewystarczające. Dlatego też lepiej jest określić je bardziej precyzyjnie, np. poprzez dodanie adresów, numerów PESEL czy też oznaczenia numeru dowodu tożsamości. Nie ma tutaj żadnych konkretnych wskazówek czy tym bardziej przepisów prawnych i wybór należy całkowicie do stron umowy.

Niezwykle istotną kwestią w każdej umowie sprzedaży, a tym bardziej przy sprzedaży samochodu, jest bardzo precyzyjne i dokładne opisanie pojazdu. Rzeczą powszechnie znaną jest, iż pojazdy sprzedawane są w różnym stanie, co później nieraz rodzi spory i problemy, w tym również dochodzi do sporów prawnych. W pierwszym rzędzie należy podać w sposób właściwy i dokładny dane identyfikacyjne pojazdu, takie jak:

• marka,
• model (najlepiej z podaniem wariantu),
• rocznik,
• numer rejestracyjny,
• numer VIN,
• przebieg licznika na dzień sprzedaży,
• ewentualne dodatkowe wyposażenie.

Są to dane podstawowe pozwalające stwierdzić, jaki konkretnie pojazd jest przedmiotem umowy sprzedaży. Równie istotne jest jednak, aby opisać stan pojazdu, gdyż to często bywa dla kupującego najważniejsze i właśnie z tego powodu powstają potem spory mające niejednokrotnie swój finał w sądzie. Bardzo często w umowach sprzedaży jest klauzula, zgodnie z którą kupujący oświadcza, że stan techniczny pojazdu jest mu znany i nie wnosi zastrzeżeń. To typowe sformułowanie, które ma na celu ochronę interesów sprzedającego i w razie sporu sądowego właśnie na nią się powołuje, twierdząc, iż przecież według treści umowy kupujący zapoznał się ze stanem pojazdu i dlatego roszczenia te są bezzasadne. Nie zawsze jednak jest to do końca zgodne z prawdą, gdyż pojazd oglądany jest pobieżnie, a nie wszystkie ewentualne wady, usterki i problemy są widoczne podczas zwykłych oględzin. Jeśli obie strony umowy wyrażą na to zgodę, dobrze byłoby opisać stan techniczny pojazdu, np. co było naprawiane, co podlegało renowacji, czy silnik bądź akumulator podlegały wymianie. Bardzo istotną informacją jest również to, czy pojazd uległ kiedyś wypadkowi, czy był malowany bądź lakierowany. Podstawowy problem polega na tym, że sprzedający może nie chcieć w tak dokładny sposób opisywać stanu pojazdu, bo to może nie leżeć w jego interesie, jeśli w stanie technicznym jest coś, co budzi wątpliwości. Tak więc to, co zostanie zapisane, zależy od tego, czy strony osiągną porozumienie w tej kwestii. Teoretycznie, jeśli sprzedający nie ma nic do ukrycia, powinien przystać na dokładne opisanie pojazdu, jednakże nie zawsze jest to takie proste. Dlatego sprzedający zwykle wolą poprzestać na stwierdzeniu, że stan techniczny pojazdu jest znany kupującemu.

Kolejne postanowienia, jakie powinny zostać spisane w umowie, są związane z warunkami jej zawarcia. Najważniejszym z nich jest cena sprzedaży, warto również zawrzeć sposób płatności – czy gotówką, czy przelewem, a jeśli przelewem, to na jakie konto i jaki jest termin płatności. Ponadto dobrą praktyką jest również zawarcie postanowień dotyczących wydania pojazdu – czy z chwilą zawarcia umowy, czy też ma to nastąpić później (zwykle jednak przy zawarciu umowy). Na końcu zazwyczaj umieszcza się typowe kwestie dotyczące tego, kto ponosi koszty transakcji, oraz że w sprawach nieuregulowanych w umowie mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego, a także w ilu egzemplarzach ją sporządzono.

Umowa kupna-sprzedaży samochodu – reklamacja i prawo zwrotu

Na podstawie zawartej umowy sprzedaży kupujący może dochodzić roszczeń z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej. Odpowiedzialność ta ponoszona jest niezależnie od tego, czy sprzedającym jest osoba prywatna, czy też przedsiębiorca, który para się sprzedażą w ramach prowadzonej przez siebie działalności. W wypadku tego ostatniego odpowiedzialność jest szersza i w Kodeksie cywilnym zawarto pewne ułatwienia dla konsumentów. Sprzedający ponosi odpowiedzialność, gdy samochód ma wadę fizyczną. Występuje ona w sytuacji, gdy jest niezgodna z zawartą umową, co może się np. przejawiać w tym, że rzecz nie ma właściwości, jakie powinna mieć ze względu na cel oznaczony w umowie, gdy nie ma właściwości, o jakich sprzedawca zapewnił kupującego, lub też nie nadaje się do celu, o jakim kupujący poinformował sprzedawcę, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia. Jeśli sprzedającym jest przedsiębiorca, a kupującym konsument, wada zaś ujawniła się w ciągu roku od wydania pojazdu, domniemywa się, że wada czy też jej przyczyna tkwiła już uprzednio w samochodzie i to sprzedający powinien udowodnić, że jest inaczej. Kupujący winien jedynie wykazać, że wada istnieje. Jeśli rzeczywiście zaistniała taka wada, kupującemu przysługują następujące uprawnienia:

• żądanie obniżenia ceny,
• żądanie naprawy,
• odstąpienie od umowy, chyba że sprzedawca wymieni rzecz na wolną od wad albo usunie wadę.

Odstąpienie od umowy to najdalej idące uprawnienie, dlatego można je zrealizować jedynie wówczas, gdy wada jest poważna, a sprzedający nie dokona naprawy lub nie obniży ceny. Kupujący składa oświadczenie o odstąpieniu od umowy i wówczas powinien zwrócić samochód, a sprzedający pieniądze. Jeśli jednak tego nie dokona dobrowolnie, konieczne będzie skierowanie sprawy do sądu. Możliwe jest rozszerzenie, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi, ale nie może to dotyczyć wad podstępnie zatajonych przez sprzedającego. Wobec konsumentów takie ograniczenie jest możliwe tylko wówczas, gdy przewidują to przepisy szczególne.

Zasadniczo nie występuje tu prawo do 14-dniowego odstąpienia od umowy bez podania przyczyny. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umowa zostaje zawarta na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa (np. przez internet). Dotyczy to jedynie umów zawartych przez konsumentów z przedsiębiorcami dokonującymi sprzedaży w ramach prowadzonej przez siebie działalności.

Najważniejsze cech umowy kupna-sprzedaży samochodu

Umowa sprzedaży samochodu należy do często zawieranych i nie jest trudna do napisania. Powinna zawierać takie elementy, jak wskazanie przedmiotu sprzedaży, dane stron i warunki zawarcia umowy (głównie cenę). Należy być możliwie precyzyjnym i dokładnym opisując stan techniczny samochodu, zwłaszcza że stan techniczny i jego wady stają się potem przyczyną roszczeń w sprawach dotyczących rękojmi za wady sprzedanej. Wówczas kupujący może żądać obniżenia ceny, naprawy czy też od umowy odstąpić.