Zbieg egzekucji co do tego samego składnika majątku

• Marcin Sądej

Postępowanie egzekucyjne może odbywać się w dwóch trybach. Mamy tutaj na myśli tryb administracyjny oraz tryb sądowy. Co ciekawe, możliwa jest sytuacja, w której dochodzi do różnych postaci zbiegu egzekucji co do tego samego składnika majątku. Problematyka ta będzie przedmiotem analizy naszego dzisiejszego artykułu.

Kiedy dochodzi do zbiegu egzekucji?

Jak już wskazaliśmy, z sytuacją zbiegu egzekucji mamy do czynienia w przypadku, gdy wobec tego samego dłużnika i jego składników majątkowych prowadzone są co najmniej dwa postępowania egzekucyjne. W tym zakresie możemy wyróżnić kilka wariantów zbiegu egzekucji. Możemy bowiem mieć do czynienia ze zbiegiem dwóch egzekucji administracyjnych, dwóch egzekucji sądowych lub ze zbiegiem egzekucji sądowej oraz administracyjnej. Zaznaczmy, że egzekucja sądowa regulowana jest przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, natomiast egzekucja administracyjna opisana została w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Jak postępować w przypadku zbiegu egzekucji?

Kwestia związana z postępowaniem w przypadku zbiegu egzekucji regulowana jest przez odpowiednie przepisy kolizyjne występujące zarówno w KPC jak w ustawie PEA.

Nie jest bowiem dopuszczalna sytuacja, w której równorzędnie dwa organy egzekucyjne prowadzą postępowanie. Prowadziłoby to do wkraczania we własne kompetencje organów. Dlatego też w takich okolicznościach to jeden z organów musi przejąć łączne prowadzenie obu trybów. W ten właśnie sposób dochodzi do rozwiązania problemu powstałego z tytułu zbiegu egzekucji.

Kto ma pierwszeństwo w przypadku zbiegu egzekucji?

W myśl art. 62 ustawy PEA w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego egzekucje prowadzi łącznie sądowy organ egzekucyjny albo organ egzekucyjny, który jako pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa – organ, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.

Jak zatem widać, okolicznością determinującą przejęcie postępowań egzekucyjnych do łącznego ich prowadzenia jest pierwszeństwo dokonania zajęcia. W zależności od tego, który z organów pierwszy tego dokona, ten w dalszej kolejności prowadzi egzekucję łączną.

Analogiczną regulację możemy odnaleźć w zakresie norm regulujących egzekucję sądową. Otóż w myśl art. 773 KPC w przypadku zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego egzekucje do tej rzeczy albo prawa majątkowego prowadzi łącznie ten sądowy albo administracyjny organ egzekucyjny, który jako pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa – organ egzekucyjny, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.

Pewien wyjątek został określony w art. 62 § 3 ustawy PEA. W przepisie tym wskazano, że w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego, gdy egzekucja sądowa dotyczy:

1. świadczenia alimentacyjnego, rentowego lub innego świadczenia powtarzającego się,
2. świadczenia pieniężnego w walucie obcej
   – egzekucję do tej rzeczy albo prawa majątkowego prowadzi łącznie sądowy organ egzekucyjny.

Łączne prowadzenie egzekucji w przypadku zbiegu

Odnośnie samego prowadzenia łącznej egzekucji należy wskazać, że sam zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej nie wstrzymuje czynności egzekucyjnych.

W zależności od tego, kto przejmuje prowadzenie egzekucji, w różny sposób będą kształtowały się konkretne obowiązki. Jeśli łączne prowadzenie egzekucji przejmuje organ sądowy, to wcale nie oznacza, że organ administracyjny jest zwolniony ze wszelkich obowiązków. W myśl art. 62b ustawy PEA – organ administracyjny m.in.:

• niezwłocznie sporządza adnotację w sprawie przekazania egzekucji do rzeczy albo prawa majątkowego, zwaną dalej „adnotacją w sprawie zbiegu”, zawierającą informacje niezbędne do prowadzenia łącznie egzekucji, i przekazuje ją sądowemu organowi egzekucyjnemu;
• przekazuje sądowemu organowi egzekucyjnemu środki pieniężne uzyskane wskutek zajęcia rzeczy albo prawa majątkowego, do których nastąpił zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej, w przypadku gdy środki te nie zostały wypłacone wierzycielowi przed przekazaniem sądowemu organowi egzekucyjnemu adnotacji w sprawie zbiegu;
• zawiadamia zobowiązanego lub dłużnika oraz wierzyciela zajętej wierzytelności o przekazaniu egzekucji sądowemu organowi egzekucyjnemu i umorzeniu opłaty za czynność egzekucyjną, dokonaną w egzekucji, w której wystąpił zbieg.

Na czym polega zbieg egzekucji komorniczej?

Całkiem podobne regulacje obowiązują w sytuacji, gdy mamy do czynienia ze zbiegiem egzekucji sądowych (komorniczych) opisanych w KPC. Tutaj również zbieg egzekucji nie wstrzymuje czynności egzekucyjnych.

Strona lub uczestnik postępowania zawiadamiają sądowy organ egzekucyjny o zbiegu egzekucji do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego, wskazując datę dokonania każdego zajęcia i wysokość należności, na poczet których każde zajęcie zostało dokonane. Sądowy organ egzekucyjny prowadzi łącznie egzekucje w trybie dla niego właściwym.

Dalsza treść przepisów KPC wskazuje, że w wypadku zbiegu egzekucji do tych samych rzeczy, wierzytelności lub praw dalszą egzekucję prowadzi komornik właściwy według przepisów niniejszego kodeksu. Jeżeli natomiast żaden z komorników nie jest właściwy lub właściwych jest kilku komorników, komornik, który później wszczął egzekucję, niezwłocznie przekazuje sprawę komornikowi, który pierwszy wszczął egzekucję, o czym zawiadamia wierzyciela. Pamiętajmy, że przekazując sprawę, komornik obowiązany jest rozliczyć koszty egzekucji.

Przechodząc do podsumowania naszych dzisiejszych rozważań, należy wskazać, że dłużnik może spotkać się z sytuacją, w której zostaną wszczęte wobec niego i jego składników majątkowych różne postępowania egzekucyjne. Mamy tu na myśli zarówno postępowania administracyjne, jak i sądowe. Taki przypadek opisywany jest jako zbieg egzekucji. Warto wiedzieć, do treści której ustawy sięgnąć celem obrony swoich praw i interesów w sytuacji wystąpienia owego zbiegu. Przy zbiegu egzekucji, aby dobrze chronić swoje interesy, warto wesprzeć się profesjonalną pomocą prawną.