Likwidacja spółki jawnej

• Marcin Sądej

Nawet najlepiej prosperujące przedsiębiorstwo, wcześniej czy później, może stanąć przed groźbą likwidacji. W poniższym artykule zajmiemy się prawnopodatkową analizą przyczyn oraz skutków likwidacji spółki jawnej. Nie ulega wątpliwości, że jest to jedna z najpowszechniejszym form prowadzenia działalności gospodarczej, w związku z czym warto zastanowić się nad konsekwencjami, które z tego tytułu pojawią się u wspólników.

Przyczyny likwidacji spółki jawnej

Zasady funkcjonowania spółki jawnej, jak też przyczyny jej likwidacji regulują przepisy Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.). W akcie tym wskazano zamknięty katalog okoliczności powodujących likwidację spółki. Zgodnie z art. 58 § 1 K.s.h. – rozwiązanie spółki powodują:

1) przyczyny przewidziane w umowie spółki;

2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;

3) ogłoszenie upadłości spółki;

4) śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;

5) wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;

6) prawomocne orzeczenie sądu.

Zwróćmy uwagę, że przesłanki ustawowe są jedynymi dopuszczalnymi przyczynami likwidacji spółki jawnej. Nie można zatem przeprowadzić prawnie skutecznego rozwiązania spółki z innych powodów niż wyżej wskazane.

Warto także wskazać na kilka istotnych przepisów dotyczących samego procesu rozwiązania spółki jawnej. Otóż w myśl art. 67 K.s.h. w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki.

Jak podaje art. 70 K.s.h. – likwidatorami są wszyscy wspólnicy. Wspólnicy mogą powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Uchwała wymaga jednomyślności, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Kodeks określa w kolejnych przepisach, jakie obowiązki ciążą na likwidatorach. Wskazano, że likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku. Likwidatorzy sporządzają bilans na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji.

Z majątku spółki spłaca się przede wszystkim zobowiązania spółki oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych. Pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłaca się wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku. Rzeczy wniesione przez wspólnika do spółki tylko do używania zwraca się wspólnikowi w naturze.

Podatkowe skutki otrzymania likwidowanego majątku spółki jawnej w formie pieniężnej

Jednym ze skutków likwidacji spółki jawnej jest podział pomiędzy wspólników majątku pozostałego w spółce po uregulowaniu istniejących zobowiązań.

Przypomnijmy, że na gruncie podatku dochodowego spółka jawna jest transparentna podatkowo, co oznacza, że podatnikami są poszczególni wspólnicy, a nie sama spółka. W konsekwencji do wyjaśnienia pozostaje zagadnienie, w jaki sposób przedstawia się kwestia podatkowa w przypadku otrzymania przez wspólnika likwidowanego majątku spółki jawnej.

Pierwszy przypadek dotyczy okoliczności, gdy wspólnik otrzymuje środki pieniężne. Tego rodzaju zdarzenie podatkowe jest neutralne podatkowo, co wprost wynika z treści art. 14 ust. 3 pkt 10 ustawy PIT, gdzie możemy przeczytać, że do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną (w tym spółki jawnej) z tytułu likwidacji takiej spółki.

Podatkowe skutki otrzymania likwidowanego majątku spółki jawnej w formie niepieniężnej

Drugim możliwym przypadkiem jest sytuacja, w której wspólnik otrzymuje, na skutek likwidacji spółki, jej majątek w postaci niepieniężnej, np. w formie samochodu czy maszyny budowlanej.

Należy podkreślić, że również ta sytuacja jest neutralna podatkowo. Samo otrzymanie składnika likwidowanej spółki jawnej nie powoduje powstania przychodu po stronie wspólnika. W świetle treści art. 14 ust. 2 pkt 17 ustawy PIT – za przychody z działalności gospodarczej uznaje się przychody z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki.

Zauważmy zatem, że przychód podatkowy powstaje nie w momencie otrzymania składników, lecz dopiero w momencie ich odpłatnego zbycia.

Sprzedaż składników majątku otrzymanych na skutek likwidacji spółki jawnej

W poprzednim rozdziale wskazaliśmy, że przychód podatkowy powstaje w momencie odpłatnego zbycia rzeczowego składnika majątku otrzymanego w związku z likwidacją spółki jawnej.

Trzeba jednak zauważyć, że ewentualne powstanie przychodu ograniczone jest pewnym limitem czasowym. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 14 ust. 3 pkt 12 ustawy PIT – za przychody z działalności gospodarczej nie traktuje się przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku trzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki, jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Jeżeli zatem wspólnik dokona odpłatnego zbycia składnika majątku we wskazanym terminie, to będzie to czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Dopiero sprzedaż po upływie wymienionego okresu karencji będzie wolna od opodatkowania.

Przechodząc do podsumowania naszego dzisiejszego artykułu, warto zwrócić uwagę czytelników na okoliczność powstawania różnych skutków podatkowych w związku z otrzymaniem likwidowanego majątku. Jak bowiem wynika z obowiązujących przepisów, konsekwencje podatkowe mogą być różne i nie każda transakcja jest traktowana w sposób analogiczny. Warto skorzystać z usług profesjonalnego doradcy, tak aby proces likwidacji i późniejsze losy otrzymanego od spółki jawnej majątku nie wywołały negatywnych skutków w podatkach.