Mamy 12 503 opinii naszych Klientów

Alimenty na rodziców - kiedy się należą, jak ich nie płacić oraz wysokość alimentów

Alimenty na rodziców to temat dzisiejszego artykułu. Oprócz prymatu dobra dziecka, naczelną zasadą polskiego prawa rodzinnego jest zobowiązanie członków rodziny do wzajemnego wspierania się i pomocy. Zasada ta znajduje odzwierciedlenie w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz przy podejmowaniu wszelkich rozstrzygnięć w sądzie. Jednym z instrumentów ku realizacji tego celu są alimenty. Najpierw rodzice mają obowiązek łożyć na utrzymanie dzieci, a także brać czynny udział w ich wychowaniu, pieczy i opiece nad nimi. Może to dotyczyć również dorosłego życia, gdy dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Zdarzają się jednak sytuacje, iż w późniejszych latach to rodzice potrzebują pomocy od swoich dorosłych dzieci, ale nie zawsze ją otrzymują. W niektórych przypadkach rodzice mogą domagać się od swoich dorosłych dzieci alimentów i zagadnieniem alimentów na rodzica zajmiemy się w dzisiejszym artykule.

Alimenty na rodziców - kiedy się należą, jak ich nie płacić oraz wysokość alimentów

Kiedy można zasądzić alimenty od dzieci dla rodziców?

Obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Krewni w linii prostej to rodzice, dzieci, dziadkowie, wnuki itd. Aby uzyskać obowiązek płacenia alimentów na swoją rzecz, rodzic lub rodzice muszą wnieść pozew do sądu o zasądzenie dla nich alimentów. Z kolei, aby sąd uwzględnił ten wniosek i zasądził alimenty na rodzica, rodzic powinien wykazać, iż znajduje się w niedostatku. Stan niedostatku oznacza, iż rodzic nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, nie może pokryć kosztów swojego utrzymania, takich jak jedzenie, rachunki, leki itp. Nie ma żadnej określonej kwoty, przy jakiej można powiedzieć, że ktoś znajduje się w niedostatku, gdyż to wszystko zależy od indywidualnej sytuacji danej osoby. Jednocześnie dorosłe dziecko lub dzieci musi mieć dochody na takim poziomie, które będą pozwalały na wspomaganie rodziców poprzez płacenie alimentów. Jeśli dzieci same mają trudną sytuację majątkową i to wykażą, wówczas sąd nie powinien zasądzić od nich alimentów na rzecz rodziców. Przy zasądzaniu alimentów sąd powinien brać pod uwagę zarówno usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej, jak i możliwości zarobkowe oraz majątkowe osoby zobowiązanej.

WAŻNE!

W niektórych sytuacjach dzieci mogą zostać zobowiązane do pomagania swoim rodzicom poprzez płacenie na ich rzecz alimentów. Dzieje się tak wówczas, gdy jedno lub dwoje z rodziców jest w niedostatku, czyli nie może się samodzielnie utrzymać. Jednocześnie dziecko musi mieć odpowiednie możliwości zarobkowe, aby móc płacić alimenty dla rodziców.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Wysokość alimentów dla rodziców

Nie ma żadnej określonej kwoty, jaka powinna zostać zasądzona, ani też nie są nigdzie podane choćby przybliżone sumy czy też widełki (np. od 200 do 1000 zł). To do sądu należy najpierw decyzja, czy i w jakiej kwocie zasądzić alimenty dla rodzica lub rodziców. Sędziów obowiązują te same zasady i wytyczne co przy ustalaniu alimentów na rzecz dzieci. Sąd bierze pod uwagę dwie kwestie – pierwsza z nich to potrzeby osoby uprawnionej do alimentów. Nie są to jednak wszelkie zgłaszane potrzeby, ale potrzeby usprawiedliwione, czyli takie, które są niezbędne do utrzymania, np. jedzenie, rachunki, koszty leczenia.

Drugi aspekt to możliwości majątkowe i zarobkowe osoby zobowiązanej do płacenia alimentów. Może się zdarzyć, że rodzice mają skromne dochody, ale jednocześnie ich potrzeby również nie są wygórowane i nie trzeba orzekać alimentów lub też będą one niskie. Równie dobrze jednak mogą oni mieć znaczne potrzeby ze względu na wysokie wydatki, np. dotyczące opłat za mieszkanie czy kosztów leczenia. Sąd nie tylko sprawdza, jakie rodzice mają dochody i potrzeby, ale czy ich stan zdrowia pozwala bądź też wyklucza pracę zarobkową. Często są to osoby w podeszłym wieku, które nie mogą, nie są w stanie pracować. Czasem zaś po prostu nie ma dla nich ofert pracy i mimo teoretycznej możliwości podjęcia pracy, w praktyce nie mogą jej podjąć.

Kolejny aspekt, który musi uwzględnić sąd, to możliwości zarobkowe i majątkowe dziecka lub dzieci. Sytuacja majątkowa ludzi bywa różna. Niektórym z ledwością wystarcza na utrzymanie swoje i swojej rodziny, i wówczas sąd nie powinien ich dodatkowo obciążać obowiązkiem płacenia na rzecz rodziców. Wyroki sądów bywają jednak różne i może równie dobrze dojść do sytuacji, gdy mimo niewielkich dochodów sąd orzeknie o obowiązku płacenia alimentów, uznając na przykład, że stan rodziców rzeczywiście tego wymaga lub też pozwany ma większe możliwości zarobkowe niż to wykazuje i dlatego powinien płacić alimenty. Jeśli pozwane dziecko ma znaczne możliwości zarobkowe, jego dochody są wysokie, wówczas wysokość alimentów oczywiście będzie wyższa. Ocena za każdym razem należy do sędziego.

WAŻNE!

Sąd każdorazowo ocenia, czy i w jakiej wysokości dziecko powinno płacić alimenty na rzecz rodzica lub rodziców. Sąd musi sprawdzić sytuację osób uprawnionych do alimentów, jak i zobowiązanych do płacenia. Sprawdzenie to obejmuje przede wszystkim potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe zobowiązanego.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Uchylenie się od alimentów na rodziców

Istnieje kilka sposobów na uchylenie się od płacenia alimentów na rzecz rodziców. Pierwszy z nich to wykazanie, iż strona pozwana ma takie dochody i własne wydatki, że nie ma możliwości płacenia alimentów. Nie ma pewności, czy sąd uwzględni i uzna takie stanowisko pozwanego, że rzeczywiście nie jest w stanie płacić. Zależy to w dużym stopniu od przedstawionych dowodów, gdyż sąd może nie uwierzyć gołosłownym zapewnieniom nieopartym na konkretnych dowodach i wyliczeniach.

Można również próbować wykazać, iż strona powodowa ma wystarczające możliwości zarobkowe i jej dochody pozwalają na samodzielne utrzymanie i nie potrzebuje pomocy w postaci alimentów. Jest to również ryzykowna droga, gdyż najczęściej chodzi tu o osoby starsze utrzymujące się z emerytury lub renty. Niejednokrotnie właśnie takie osoby dysponują skromnymi dochodami, jako że wysokość emerytur w Polsce nie należy do najwyższych. Stan zdrowia również nie zawsze pozwala na podjęcie pracy zarobkowej, nawet w niepełnym wymiarze czasu. Dodatkowo sytuacja osób starszych na rynku pracy nie należy do łatwych i trudno im znaleźć jakiekolwiek zatrudnienie.

Trzecia droga należy do dość często używanych – pozwane dziecko stara się uniknąć płacenia alimentów na rzecz rodziców, uzasadniając, że byłyby one niesprawiedliwe lub z innych powodów nieuzasadnione. Mianowicie osoba pozwana może uchylić się od płacenia alimentów wówczas, gdy byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Owe zasady współżycia społecznego nakazują pomoc rodzicom, jednakże nie w każdej sytuacji. Można powołać się właśnie na zasady współżycia społecznego, jednak trzeba konkretnie wykazać, dlaczego w danym przypadku świadczenie na rzecz rodziców byłoby niesprawiedliwe. Nie ma również określonego katalogu sytuacji, kiedy można się uchylić od alimentów z powodu zasad współżycia społecznego. Może to mieć miejsce w sytuacji, gdy rodzic zaniedbywał dziecko w dzieciństwie, np. nie sprawował nad nim opieki, nie spotykał się z nim, nie wychowywał, nie miał z dzieckiem kontaktu. Na alimenty od dzieci nie powinien również liczyć rodzic, który sam nie utrzymywał dziecka, zanim stało się pełnoletnie, w szczególności nie płacił na nie alimentów. Trudno oczekiwać, żeby rodzic, który nie wspomagał materialnie swojego dziecka w dzieciństwie, otrzymywał od niego później alimenty. Nie można wykluczyć odmiennych wyroków, zwłaszcza gdy rodzic usprawiedliwi się, dlaczego nie płacił, ale to raczej wyjątkowe sytuacje. Oczywiście niezasadne i niesprawiedliwe byłoby, gdyby alimenty mógł otrzymywać rodzic, który znęcał się nad dzieckiem. Katalog takich przyczyn może być szeroki, a w postępowaniu przed sądem kluczowe są kwestie dowodowe. Nie wystarczy powiedzieć, że rodzic zaniedbywał dziecko lub się znęcał, ale należy przedstawić konkretne dowody, odpowiednie do danej sytuacji (świadkowie, wyrok sądu, dokumenty od komornika).

WAŻNE!

Pozwany może się uchylić od płacenia alimentów, jeśli wskaże, że nie ma możliwości ich płacenia bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny, iż rodzic ma możliwość samodzielnego utrzymania lub też że zasądzenie alimentów byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (np. wskutek znęcania lub zaniedbywania przez rodzica).

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Procedura ustanowienia alimentów na rodziców

Aby rodzic uzyskał alimenty od swojego dziecka, powinien wnieść do sądu pozew o ich ustalenie. W pozwie powinien podać swoje dane, pozwanego, kwotę, jakiej się domaga, wysokość swoich potrzeb i wydatków, a także informacje o dochodach pozwanego, o ile je zna. Można również dołączyć dowody na potwierdzenie wydatków, np. rachunki. Sąd wysłucha strony na okoliczność jej wydatków, dochodów, możliwości majątkowych i podejmie decyzję. Jeśli pozwany zgadza się na płacenie alimentów, może zawrzeć ugodę przed sądem lub mediatorem. Jeśli nie zostanie zawarta ugoda, sąd wyda wyrok, w którym zasądzi alimenty lub też oddali powództwo.

WAŻNE!

Dla uzyskania alimentów trzeba złożyć pozew do sądu, w którym poda się dane swoje, pozwanego, wykaże wydatki. Można zawrzeć w takim postępowaniu ugodę lub też wyrok zostanie wydany przez sąd.

Rodzice mogą domagać się alimentów od dorosłych dzieci, jeśli popadną w niedostatek, czyli nie mogą się samodzielnie utrzymać, a dziecko ma odpowiednie możliwości zarobkowe. Wysokość alimentów zależy od udowodnionych potrzeb uprawnionego oraz od możliwości zarobkowych zobowiązanego. Można się uchylić od płacenia alimentów, m.in. gdy pozwanego na nie nie stać lub też rodzic zaniedbywał swoje dziecko albo, gdy było niepełnoletnie, nie płacił na nie alimentów. Do uzyskania alimentów niezbędne jest złożenie pozwu w sądzie, gdzie należy wskazać swoje potrzeby i wydatki, a pozwany wykazuje dochody oraz koszty utrzymania. W szczególnie trudnych sytuacjach rodzinnych warto wesprzeć się pomocą prawnika.

Przykłady

 

Przypadek pana Jana
Pan Jan ma 70 lat i żyje na skromnej emeryturze. Jego zdrowie pogarsza się, a koszty leków i opieki medycznej wzrastają. Mimo że ma troje dorosłych dzieci, żadne z nich nie oferuje pomocy finansowej. Po długim wahaniu pan Jan zwraca się do sądu o zasądzenie alimentów od dzieci, argumentując, że jego emerytura nie wystarcza na pokrycie podstawowych potrzeb życiowych.

 

Przykład pani Ewy
Pani Ewa, mająca 65 lat, była przez lata samotną matką, wychowującą dwójkę dzieci. Teraz, będąc na emeryturze i cierpiąc na chroniczną chorobę, nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Jej syn, inżynier z dobrym stanowiskiem, decyduje się wspierać finansowo matkę, jednak córka, zarabiająca minimalną krajową, nie jest w stanie pomóc. Sąd, rozpatrując wniosek o alimenty, bierze pod uwagę zarówno potrzeby pani Ewy, jak i możliwości finansowe jej dzieci.

 

Historia pana Michała
Pan Michał, 80-letni wdowiec, mieszka sam w małym mieszkaniu. Jego jedyna córka, mieszkająca za granicą, od lat nie utrzymuje z nim kontaktu. Pan Michał, zmagając się z wieloma dolegliwościami starczymi, nie jest w stanie samodzielnie pokryć kosztów leczenia i opieki. Po wielu próbach nawiązania kontaktu i prośbach o wsparcie, które pozostały bez odpowiedzi, pan Michał decyduje się na wniesienie do sądu sprawy o alimenty, aby zapewnić sobie godne warunki życia w podeszłym wieku.

Podsumowanie

 

Alimenty na rodziców to ważny aspekt polskiego prawa rodzinnego, umożliwiający dorosłym dzieciom wspieranie rodziców w niedostatku. Ich wysokość jest ustalana indywidualnie przez sąd, biorąc pod uwagę zarówno potrzeby uprawnionego, jak i możliwości finansowe zobowiązanego. Istnieją również określone ścieżki prawne, które pozwalają na uchylenie się od obowiązku alimentacyjnego, zależne od konkretnej sytuacji życiowej i materialnej obu stron.

Oferta porad prawnych

 

Potrzebujesz porady prawnej w sprawie alimentów na rodziców lub przygotowania odpowiednich pism? Skorzystaj z naszych usług online i otrzymaj profesjonalne wsparcie prawników, którzy pomogą Ci w każdym etapie sprawy.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.

Zgadzam się na przesyłanie informacji handlowych przez administratora na podany e-mail zgodnie z ustawą z 18.07.02 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1219, z późn. zm.).

  Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu

Joanna Korzeniewska

O autorze: Joanna Korzeniewska

Radca prawny, absolwentka prawa oraz europeistyki na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zdobywała doświadczenie w wielu firmach, zajmując się m.in. prawem budowlanym, prawem zamówień publicznych, regułami kontraktowymi FIDIC i prawem cywilnym....

>> więcej informacji o autorze