Awans zawodowy nauczycieli, zasad nawiązywania stosunku pracy oraz zasad wynagradzania nauczycieli

• Autor: Zuzanna Lewandowska

Na początku sierpnia uchwalona została ustawa nowelizująca między innymi Kartę Nauczyciela. Ustawa została już opublikowana w Dzienniku Ustaw. Zakłada przede wszystkim zmiany w zakresie awansu zawodowego nauczyciela, zasad nawiązywania stosunku pracy oraz zasad wynagradzania nauczycieli. Wskazuje się, że te ostatnie mogą zostać negatywnie przyjęte przez tę grupę zawodową. Jakie zmiany czekają nauczycieli od nowego roku szkolnego – o tym w dzisiejszym artykule.

Awans zawodowy nauczyciela

Jedną ze zmian, które zostaną wprowadzone ustawą nowelizującą, są zasady uzyskiwania awansu zawodowego przez nauczycieli. Obecnie Karta Nauczyciela wyróżnia cztery stopnie awansu zawodowego: nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany oraz nauczyciel dyplomowany. Już wkrótce nadawane będą tylko dwa stopnie awansu zawodowego: nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany.

Nauczyciel nieposiadający stopnia awansu zawodowego będzie nazywany nauczycielem początkującym oraz będzie zatrudniony w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Nauczyciel początkujący odbywać będzie przygotowanie do zawodu nauczyciela. Uzyskanie awansu zawodowego, czyli stopnia nauczyciela mianowanego, możliwe będzie po 3 latach i 9 miesiącach przygotowania do zawodu, a nauczyciela dyplomowanego – co najmniej po 5 latach i 9 miesiącach od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego.

Dostępność w szkole

Po wejściu w życie nowelizacji nauczyciele w ramach zajęć i czynności określonych w ustawie będą obowiązani do dostępności w szkole w wymiarze 1 godziny tygodniowo. W przypadku nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć obowiązkowa dostępność w szkole wynosić będzie 1 godzinę w ciągu 2 tygodni. W ramach dostępności w szkole nauczyciel będzie obowiązany, odpowiednio do potrzeb, prowadzić konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców.

Ocena pracy nauczyciela

Praca nauczyciela ma podlegać ocenie przeprowadzanej przez dyrektora szkoły przed uzyskaniem pierwszego stopnia awansu na nauczyciela mianowanego. Ocena będzie odbywać się w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu. Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów nauczyciel, który uzyskał negatywną ocenę pracy w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu, nie może być ponownie zatrudniony w tej samej szkole do czasu uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego. Po podjęciu zatrudnienia w innej szkole nauczyciel odbywa przygotowanie do zawodu nauczyciela w przewidzianym przepisami wymiarze, do którego nie wlicza się okresu dotychczas odbytego przygotowania do zawodu nauczyciela.

Sytuacja przedstawia się inaczej w przypadku, gdy nauczyciel uzyska negatywną ocenę w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu. W takiej sytuacji, po podjęciu zatrudnienia w innej szkole odbywa dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze roku i 9 miesięcy. W ostatnim roku odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela w innej szkole nauczyciel, który w tym okresie uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy, przeprowadza zajęcia w wymiarze 1 godziny w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. To samo dotyczy przypadku, gdy nauczyciel nie zda egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego.

Nauczyciel, który nie uzyska akceptacji komisji kwalifikacyjnej, będzie mógł ponownie złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego dopiero po przepracowaniu w szkole co najmniej 9 miesięcy. W przypadku powtórnego nieuzyskania akceptacji komisji kwalifikacyjnej – przed kolejnym ubieganiem się o uzyskanie takiej akceptacji nauczyciel jest obowiązany do przepracowania w szkole co najmniej 2 lat i 9 miesięcy.

Ocena pracy nauczyciela mianowanego, który zamierza ubiegać się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, będzie dokonywana na jego wniosek.

Zasady nawiązania stosunku pracy

Nowe przepisy wprowadzają zmiany także w przypadku zasad nawiązywania stosunku pracy z nauczycielami podejmującymi pracę w szkole. Ustawa wskazuje, że stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, która nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz posiada wymagane kwalifikacje, ma być nawiązywany na podstawie umowy o pracę na czas określony na 2 lata szkolne.

W szczególnych przypadkach, jeśli jest to uzasadnione potrzebami szkoły, będzie można nawiązać stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, która legitymuje się wymaganym poziomem wykształcenia, ale nie posiada przygotowania pedagogicznego, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie pierwszego roku pracy w szkole. W przypadku gdy nauczyciel w trakcie pierwszego roku pracy w szkole nie uzyska przygotowania pedagogicznego, dyrektor szkoły rozwiązuje z nauczycielem umowę o pracę bez wypowiedzenia z końcem tego roku szkolnego. Dyrektor szkoły będzie miał możliwość utrzymania stosunku pracy z nauczycielem, który nie uzyskał przygotowania pedagogicznego z przyczyn od niego niezależnych i który zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie drugiego roku pracy w szkole.

Po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy, nauczyciel zostanie zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Zasady wynagradzania nauczycieli

Nowelizacja Karty Nauczyciela wprowadza zmiany również w zakresie zasad wynagradzania nauczycieli. Średnie wynagrodzenie nauczycieli początkujących ma stanowić 120% kwoty bazowej określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej. Wskaźniki procentowe mające wpływ na wysokość średniego wynagrodzenia dla nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego pozostaną bez zmian i będą wynosić odpowiednio 144% oraz 184%.

Likwidacja dwóch stopni awansu zawodowego nauczyciela i pozostawienie jedynie stopnia nauczyciela mianowanego oraz dyplomowanego w praktyce, w kontekście wynagrodzeń, oznaczać będzie skrócenie okresu, po przepracowaniu którego nastąpi przeszeregowanie płacowe nauczyciela. Po zmianach początkujący nauczyciele będą mieli szansę zarabiać więcej niż dotychczasowy nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy. Kolejne przeszeregowanie płacowe otrzyma już po 4 latach pracy w szkole. Niemniej jednak nowelizacja ustawy nie dotyczy kwestii wzrostu wynagrodzeń nauczycieli, którzy już uzyskali stopień nauczyciela mianowanego, gdyż wzrost wynagrodzeń uzależniony jest od wysokości kwoty bazowej określanej corocznie w ustawie budżetowej.

Wejście w życie

Co do zasady, ustawa nowelizująca ma wejść w życie z dniem 1 września 2022 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących subwencji oświatowej i finansowania zadań oświatowych, które wejdą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, oraz przepisów dotyczących przekazywania i ogłaszania informacji o wolnych stanowiskach pracy dla nauczycieli, które wejdą w życie w kolejnym roku, tj. z dniem 1 września 2023 r. W nowym roku szkolnym czeka więc nauczycieli wiele zmian tak w organizacji pracy, jak i w zakresie nowych obowiązków.