Ulga mieszkaniowa w podatku od spadków i darowizn

• 2024-02-12
• Autor: Marcin Sądej

Poza całkowitym zwolnieniem ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje również ulgę mieszkaniową, z której mogą skorzystać te osoby, które przekroczyły termin na zgłoszenie nabycia na formularzu SD-Z2. W dzisiejszym artykule przedstawimy najważniejsze informacje na temat ulgi mieszkaniowej.

Dla kogo przewidziana jest ulga mieszkaniowa?

Omawiana przez nas ulga została opisana w art. 16 ustawy SD. Tam też możemy przeczytać, że w przypadku nabycia własności nieruchomości mieszkalnej o powierzchni do 110 m² nie wlicza się tejże powierzchni do podstawy opodatkowania.

Po pierwsze, zauważmy, że ze zwolnienia korzysta nieruchomość mieszkalna do powierzchni 110 m². W rezultacie zwolnienie nie obejmuje nieruchomości użytkowych. Ponadto w przypadku gdy powierzchnia nieruchomości przekracza 110 m², to nadwyżka będzie podlegać opodatkowaniu. Następnie należy wskazać, że możliwość skorzystania z ulgi determinowana jest zarówno tytułem nabycia, jak i stopniem pokrewieństwa. Przepis określa bowiem, że ulga mieszkaniowa dotyczy nabycia:

1. w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny lub polecenia darczyńcy przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej,
2. w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej,
3. w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej, które sprawowały opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza.

W tym miejscu warto dodać, że zwolnienie obejmuje wyłącznie budynek mieszkalny. Nie dotyczy natomiast gruntu, na którym posadowiona jest nieruchomość. Powierzchnia gruntu zawsze wlicza się do podstawy opodatkowania.

Podatnik prawo do ulgi mieszkaniowej jest zobowiązany wykazać w zeznaniu SD-3, które składane jest w terminie miesiąca, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego. Naczelnik US wydaje decyzję podatkową, która określa zakres ulgi mieszkaniowej.

Warunki skorzystania z ulgi mieszkaniowej

Trzeba również podkreślić, że możliwość zastosowania ulgi mieszkaniowej została uwarunkowana spełnieniem przez podatnika szeregu przesłanek. Prezentowane poniżej warunki muszą być spełnione łącznie:

1. podatnik jest obywatelem krajów UE lub EOG bądź ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium takiego państwa.
2. podatnik nie jest właściciel innej nieruchomości mieszkalnej lub też przeniesie własność nieruchomości rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania SD-3 albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
3. podatnik nie jest najemcą nieruchomości mieszkalnej lub, będąc nim, rozwiąże umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania SD-3 albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
4. podatnik będzie zamieszkiwać, będąc zameldowanymi na pobyt stały, w nabytej nieruchomości i jednocześnie nie dokona jej zbycia przez okres 5 lat liczony albo od dnia złożenia zeznania SD-3, albo zawarcia aktu notarialnego bądź od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały.

Szczególnie istotny jest ostatni warunek określający konieczność zamieszkiwania w nabytej nieruchomości oraz niedokonanie sprzedaży przez okres 5 lat. W tym zakresie kluczowe jest wskazanie, że miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Do ustalenia zatem miejsca zamieszkania potrzebne są według tego przepisu dwa momenty: moment zewnętrzny, tj. faktyczne przebywanie i wewnętrzny, tj. zamiar stałego pobytu, które muszą występować łącznie.

Powyższe oznacza faktyczne przebywanie w tym budynku mieszkalnym, który był przedmiotem nabycia i został objęty ulgą mieszkaniową.

Nie jest zatem wystarczające samo zameldowanie się w nabytej nieruchomości. Podatnik musi faktycznie mieszkać, aby ulga mieszkaniowa mogła znaleźć zastosowanie.

Konsekwencje niedochowania warunków ulgi mieszkaniowej

Jeżeli podatnik nie dopełni w terminie ustawowym warunków do ulgi, to naczelnik US wydaje decyzję podatkową stwierdzającą wygaśnięcie ulgi mieszkaniowej.

W zakresie ewentualnego przedawnienia prawa do wydania nowej decyzji należy wskazać na treść art. 69 Ordynacji podatkowej, gdzie możemy przeczytać, że w razie niedopełnienia przez podatnika warunków uprawniających do skorzystania z uzyskanej ulgi podatkowej, prawo do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe powstaje w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi. W rezultacie termin przedawnienia liczony jest od momentu, kiedy doszło do utraty prawa do ulgi mieszkaniowej.

Warto także dodać, że ustawa o podatku od spadków i darowizn określa dwa przypadki, w których nie dochodzi do wygaśnięcia prawa do ulgi mieszkaniowej. Otóż nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji:

1. zbycie nieruchomości na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych, albo
2. zbycie nieruchomości, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innej nieruchomości nastąpiło w okresie dwóch lat od dnia sprzedaży i łączny okres zamieszkiwania w zbytej i nabytej nieruchomości, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
   

Podsumowując należy przypomnieć o możliwości skorzystania z ulgi mieszkaniowej przez podatników podatku od spadków i darowizn. Równocześnie podkreślenia wymaga, że ulga mieszkaniowa jest obwarowana licznymi warunkami, których niespełnienie powoduje utratę prawa do ulgi mieszkaniowej.