Mamy 12 503 opinii naszych Klientów

Pożyczka od rodziców a podatek

Rodzice, pragnąć wspomóc swoje dzieci, często oferują im określone środki finansowe na wsparcie. Jedną z form prawnych takiego wsparcia jest pożyczka, która często ma charakter nieodpłatny, co oznacza, że nie są naliczane odsetki. W związku z tym warto zastanowić się, jakie skutki podatkowe dla dzieci wywołuje pożyczka udzielona przez rodziców.

Pożyczka od rodziców a podatek

Pożyczka od rodziców o charakterze nieodpłatnym

Zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego (K.c.) – przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W powszechnym rozumowaniu nieodłącznym elementem pożyczki są odsetki stanowiące wynagrodzenie pożyczkodawcy za udzielenie kapitału. Trzeba jednak wskazać, że z treści samej definicji umowy pożyczki nie wynika, aby odsetki stanowiły obowiązkowy element umowy. To zatem powoduje, że pożyczka może mieć zarówno charakter nieodpłatny, jak i odpłatny.

Naturalnie w przypadku pożyczek udzielanych przez rodziców będziemy mieć do czynienia z brakiem odsetek. W związku z tym należy się zastanowić, czy po stronie dzieci (pożyczkobiorców) powstaje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Przypomnijmy, że na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy PIT – przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne, a także wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jak zatem widać, nie tylko realne przysporzenia majątkowe w postaci środków pieniężnych stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem PIT. Taki przychód generują również nieodpłatne świadczenia.

Ustawa nie definiuje pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”, jednakże w orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że pojęcie to związane jest ze stosunkami prawnymi o charakterze zobowiązaniowym i rozumiane być musi jako świadczenie, z którym nie jest związana zapłata w jakiejkolwiek postaci. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności tych podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Artykuł 11 ust. 2a cytowanej ustawy stanowi, że wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

  1. jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
  2. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
  3. jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
  4. w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Wobec tego należy zastanowić się, czy w przypadku nieodpłatnej pożyczki udzielonej dzieciom przez rodziców po stronie dzieci pojawia się podlegający opodatkowaniu przychód z nieodpłatnych świadczeń w wysokości potencjalnych odsetek, które pożyczkobiorca byłby zobowiązany zapłacić, gdyby umowa miała charakter odpłatny.

Zgodnie z aktualnie dominującym stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe, jeżeli strony w umowie pożyczki zastrzegły brak odpłatności w postaci odsetek, to fakt ten nie rodzi skutków podatkowych w postaci uzyskania przez pożyczkobiorcę nieodpłatnego świadczenia. W konsekwencji, na gruncie przepisów ustawy o PIT otrzymanie nieoprocentowanej pożyczki jest obojętne podatkowo.

WAŻNE!

Jeśli rodzice udzielają dzieciom pożyczki bez oprocentowania, to po stronie dzieci nie powstaje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Dla pożyczkobiorcy takie zdarzenie jest neutralne podatkowo.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Zwolnienie z obowiązku zwrotu pożyczki rodzicom

Kolejny ciekawy przypadek warty rozpatrzenia dotyczy sytuacji, w której rodzice zwalniają dzieci z obowiązku zwrotu pożyczki. Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego – zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Z brzmienia tego przepisu wynika, że zwolnienie z długu dochodzi do skutku w wyniku umowy stron. Oznacza to, na gruncie prawa podatkowego, że zwolnienie podatnika z obowiązku zwrotu kwoty pożyczki skutkuje dla niego powstaniem przychodu podatkowego w postaci wartości zwolnienia z długu. W konsekwencji, w tym przypadku po stronie pożyczkobiorcy powstaje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, jednakże będzie on zwolniony od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy PIT. W myśl tego przepisu – wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.

Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić należy, że na gruncie podatkowym zwolnienie przez rodziców z obowiązku zwrotu kwoty pożyczki skutkuje po stronie dzieci powstaniem przychodu z nieodpłatnych świadczeń. Jednocześnie z uwagi na to, że ten przychód jest świadczeniem otrzymanym od najbliższej rodziny, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy PIT.

WAŻNE!

Okoliczność, w której rodzice odstępują od domagania się zwrotu udzielonej pożyczki, jest przypadkiem zwolnienia z długu, który to na gruncie prawa podatkowego generuje przychód z nieodpłatnych świadczeń. Jednakże możliwe jest w tym zakresie skorzystanie ze zwolnienia podatkowego.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Pożyczka udzielona przez rodziców a PCC

Sama umowa pożyczki podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatku wynosi 0,5%, a podmiotem zobowiązanym do zapłaty podatku jest pożyczkobiorca. Przy czym również w zakresie podatku PCC można zastosować zwolnienie od podatku określone w art. 9 pkt 10 lit. b) ustawy PCC. Zgodnie z tym przepisem – zwalnia się od podatku PCC pożyczki w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między członkami najbliższej rodziny pod warunkiem:

  • złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3 właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,
  • udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym.

Z zaprezentowanych przepisów wynika zatem, że pożyczka udzielona przez rodziców jest optymalnym rozwiązaniem, ponieważ w tym zakresie można skorzystać z wielu zwolnień podatkowych zarówno w ramach podatku PIT, jak i podatku PCC.

Przykłady

 

Przykład 1
Pożyczka na studia Kasia, studentka medycyny, otrzymała od swoich rodziców nieoprocentowaną pożyczkę w wysokości 20,000 zł na opłacenie czesnego za studia. Rodzice Kasi sporządzili umowę pożyczki, zaznaczając, że pożyczka jest nieodpłatna. Kasia planuje zwrócić pieniądze po ukończeniu studiów i rozpoczęciu pracy. W tym przypadku, po stronie Kasi nie powstaje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, a transakcja ta jest neutralna podatkowo.

 

Przykład 2
Pożyczka na zakup mieszkania Tomek i jego żona zdecydowali się na zakup pierwszego mieszkania. Brakowało im jednak części środków na wpłatę własną. Rodzice Tomka zaoferowali im pożyczkę w wysokości 50,000 zł bez naliczania odsetek. Po otrzymaniu pieniędzy, Tomek i jego żona sfinalizowali zakup mieszkania. W tej sytuacji, otrzymanie pożyczki od rodziców nie skutkuje powstaniem przychodu podatkowego dla Tomka i jego żony, a pożyczka nie podlega opodatkowaniu.

 

Przykład 3
Zwolnienie z obowiązku zwrotu pożyczki Agnieszka, która kilka lat temu otrzymała od swoich rodziców pożyczkę w wysokości 30,000 zł na rozpoczęcie działalności gospodarczej, odniosła sukces w swojej branży. Jej rodzice, widząc jej postępy, postanowili zwolnić ją z obowiązku zwrotu pożyczki. W tym przypadku, zwolnienie Agnieszki z długu stanowi przychód z nieodpłatnych świadczeń. Jednakże, ze względu na to, że świadczenie to pochodzi od najbliższej rodziny, Agnieszka korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego.

Podsumowanie

 

Podsumowując, pożyczki udzielane przez rodziców dzieciom mają zazwyczaj charakter nieodpłatny i są neutralne podatkowo. Nie generują przychodu podatkowego dla pożyczkobiorcy, ani nie podlegają opodatkowaniu PIT. Ważne jest jednak, aby transakcje te zostały odpowiednio udokumentowane i spełniały określone warunki, aby korzystać z przewidzianych zwolnień podatkowych.

Oferta porad prawnych

 

Potrzebujesz pomocy w sprawach prawnych związanych z pożyczkami między rodziną? Skorzystaj z naszych usług porad prawnych online oraz profesjonalnego sporządzania dokumentów i umów, aby zapewnić sobie spokój i bezpieczeństwo prawne. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.

Zgadzam się na przesyłanie informacji handlowych przez administratora na podany e-mail zgodnie z ustawą z 18.07.02 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1219, z późn. zm.).

  Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu

Marcin Sądej

O autorze: Marcin Sądej

Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...

>> więcej informacji o autorze