Opodatkowanie zagranicznego odszkodowania

• Autor: Marcin Sądej

Odszkodowanie stanowi na gruncie podatku dochodowego przysporzenie majątkowe będące przychodem podatkowym. W pewnych okolicznościach polskie odszkodowania są zwolnione od podatku. Pojawia się jednak pytanie, co z takimi świadczeniami, które polski rezydent podatkowy otrzymał z zagranicy.

Odszkodowania zwolnione od podatku PIT

Jak wskazaliśmy na wstępie, osoba fizyczna uzyskująca odszkodowanie może liczyć na możliwość zwolnienia od podatku. Otóż jak podaje art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT – wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Z przytoczonej regulacji wynika zatem, że jeżeli nie znajdą zastosowania wskazane wyłączenia, to odszkodowanie jest wolne od podatku w całości. Tego rodzaju przychód nie podlega opodatkowaniu ani też nie podlega wykazaniu w rocznym zeznaniu podatkowym.

Odszkodowania otrzymane z zagranicy

Pojawia się w związku z tym pytanie, w jaki sposób potraktować odszkodowanie otrzymane przez polskiego rezydenta podatkowego z zagranicy.

Przypomnijmy, że polscy rezydenci podlegają pod nieograniczony obowiązek podatkowy, a to oznacza, że są zobligowani do rozliczenia podatku w kraju zarówno od dochodów krajowych, jak i międzynarodowych. Co jednak istotne, rozliczenia należy dokonać z uwzględnieniem postanowień właściwych umów międzynarodowych.

Taka klasyczna umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania wskazuje, że przychody z odszkodowania powinny być rozliczane wyłącznie w kraju miejsca zamieszkania osoby fizycznej. To z kolei powoduje, że osoba fizyczna mieszkająca w Polsce uzyskująca odszkodowanie np. z Wielkiej Brytanii odprowadza z tego tytułu podatek wyłącznie w Polsce i zgodnie z polskimi przepisami podatkowymi.

Możliwość zastosowania zwolnienia od podatku do zagranicznych odszkodowań

Organy podatkowe oraz sądy administracyjne na ogół prezentują korzystne dla podatników stanowisko i wskazują, że zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT stosować można również do odszkodowań otrzymanych z zagranicy. Na potwierdzenie tej tezy warto przywołać treść interpretacji Dyrektor KIS z dnia 02.06.2021 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.267.2021.2.MP, gdzie organ podatkowy odniósł się do odszkodowania otrzymanego z Francji.

Dyrektor KIS wskazał, że wewnętrzne przepisy prawa francuskiego nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej, jednak należy zauważyć, że treść art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odwołując się do przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, nie wyklucza przepisów prawa wewnętrznego innych państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym wypadku Republiki Francuskiej. Oznacza to, że koniecznym jest, aby przy interpretowaniu przepisów prawa krajowego nie dyskryminować osób, które świadczenia uzyskują z zagranicy.

Na zakończenie warto wskazać na sposób rozliczenia podatku, jeśli odszkodowanie z zagranicy nie korzysta ze zwolnienia od podatku. Z takim przypadkiem będziemy mieli do czynienia np. gdy odszkodowanie wynika z przepisów dotyczących zakazu konkurencji.

Odszkodowanie niekorzystające ze zwolnienia od podatku stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT. W takim razie do opodatkowania należy zastosować skalę podatkową określoną w art. 27 ust. 1 ustawy PIT. Przychód z tytułu odszkodowania będzie podlegał sumowaniu z innymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych.

Co ważne, podatek z tego tytułu będzie rozliczony dopiero w zeznaniu rocznym PIT składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Nie ma w tym przypadku obowiązku opłacania miesięcznej zaliczki na podatek w trakcie roku.

W rezultacie osoby fizyczne mające status polskiego rezydenta podatkowego mogą liczyć na korzystne rozwiązanie podatkowe, które pozwala na zwolnienie od podatku zagranicznego przychodu z tytułu odszkodowania. Warto jednak uważać na wyjątki od tej reguły przewidziane w przepisach podatkowych. Dobrym rozwiązaniem jest zatem uprzednia konsultacja ze specjalistą od podatków.