Obowiązki formalne związane ze zgłoszeniem przywozu gotówki do Polski

• Autor: Marcin Sądej

Transfer środków pieniężnych z zagranicy do Polski nie jest sam w sobie czynnością podlegającą opodatkowaniu. Obejmuje to zarówno przypadek, w którym transfer odbywa się w formie gotówki, jak i przelewu bankowego. Jednak należy zwrócić uwagę, że przywóz gotówki do Polski związany jest z koniecznością dopełnienia pewnych obowiązków formalnych, o których powiemy w poniższym artykule.

Obowiązek zgłoszenia przywozu gotówki do Polski

W interesującym nas zakresie sięgniemy do treści art. 18 ustawy Prawo dewizowe. Zgodnie z tym przepisem rezydenci i nierezydenci przekraczający granicę państwową są obowiązani zgłaszać, w formie pisemnej, organom celnym lub organom Straży Granicznej, przywóz do kraju oraz wywóz za granicę złota dewizowego lub platyny dewizowej, bez względu na ilość, a także krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, jeżeli ich wartość przekracza łącznie równowartość 10 000 euro. Nie stanowi wykonania obowiązku zgłoszenia podanie w zgłoszeniu nieprawdziwych danych.

Po pierwsze, zwróćmy uwagę, że ww. obowiązek obejmuje zarówno rezydentów, jak i nierezydentów. Przy czym podkreślić należy, że Prawo dewizowe zawiera własne definicje tych pojęć. Otóż rezydentami są osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju. Natomiast nierezydentami są osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą. Pojęć tych nie należy utożsamiać z rezydencją podatkową w rozumieniu ustawy PIT. W konsekwencji powyższym obowiązkiem mogą być obciążone nie tylko osoby mające miejsce zamieszkania za granicą, ale i osoby mieszkające w Polsce, które przywożą gotówkę do Polski. Konkretniej przepis odnosi się do krajowych lub zagranicznych środków płatniczych.

Wskażmy zatem, że krajowymi środkami płatniczymi są waluta polska oraz papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej. Natomiast zagranicznymi środkami płatniczymi są waluty obce i dewizy.

Walutami obcymi są znaki pieniężne (banknoty i monety) będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie; na równi z walutami obcymi traktuje się wymienialne rozrachunkowe jednostki pieniężne stosowane w rozliczeniach międzynarodowych, w szczególności jednostkę rozrachunkową Międzynarodowego Funduszu Walutowego (SDR). Zaś dewizami są papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych.

Warto zatem zwrócić uwagę, że obowiązek zgłoszenia obejmuje nie tylko gotówkę, ale i np. papiery wartościowe.

Zgłoszenia dokonuje się organom celnym lub Straży Granicznej w momencie przekraczania granicy państwa. Zgłoszeniu podlega gotówka, której łączna wartość przekracza 10 000 euro. Mogą to być zatem środki w różnej walucie – decydujące znaczenie w zakresie obowiązku zgłoszenia ma okoliczność łącznego przekroczenie ww. limitu.

W opisanej sprawie warto również sięgnąć do treści Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu dokonywania potwierdzenia przywozu do kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych oraz wzoru zgłoszenia przywozu do kraju i wywozu za granicę tych wartości lub środków.

W treści tego aktu czytamy, że potwierdzenie przywozu do kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych następuje przez odciśnięcie pieczęci używanej przez organ celny lub organ Straży Granicznej na obydwu egzemplarzach pisemnego zgłoszenia przywozu do kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych oraz zamieszczeniu na nich podpisu funkcjonariusza celnego albo funkcjonariusza Straży Granicznej.

Zgłoszenie, po jego potwierdzeniu w sposób określony, zatrzymuje organ celny lub organ Straży Granicznej dokonujący kontroli. Dodatkowo rozporządzenie określa wzór zgłoszenia przywozu do kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, stanowiący załącznik do rozporządzenia.

Konsekwencje naruszenia przepisów związanych ze zgłoszeniem przywozu gotówki do Polski

Prawo dewizowe nie przewiduje w swojej treści sankcji za niedopełnienie ww. obowiązku. Trzeba jednak sięgnąć do zapisów Kodeksu karnego skarbowego, bowiem w art. 106f czytamy, że kto wbrew obowiązkowi nie zgłasza organom celnym lub organom Straży Granicznej przywozu do kraju albo wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych albo w zgłoszeniu tym podaje nieprawdę, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

W opisanym przypadku będziemy mieli zatem do czynienia z czynem zabronionym stanowiącym wykroczenie skarbowe.

Przypomnijmy, że wykroczenie skarbowe jest zagrożone karą grzywy, która może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. Wymierzając karę grzywny uwzględnia się także stosunki majątkowe i rodzinne sprawcy oraz jego dochody i możliwości zarobkowe.

Uniknięcie odpowiedzialności karnej może nastąpić poprzez skorzystanie z instytucji czynnego żalu. W myśl art. 16 K.k.s. nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

W zakresie wykroczenia z art. 106f K.k.s. postępowanie przygotowawcze prowadzi naczelnik urzędu celnoskarbowego. Jednakże postępowanie takie może również prowadzić Straż Graniczna w zakresie ujawnionym w toku swojego działania.

W konsekwencji czynny żal (wraz z uzupełnionym zgłoszeniem przywozu) powinien być przesłany do jednego z ww. organów.

Na zakończenie warto dodać, że zgodnie z art. 51 K.k.s. karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. W konsekwencji po tym czasie czyn ulega przedawnieniu, zatem nie ma już potrzeby składania czynnego żalu.