Zwolnienie z VAT świadczeń na rzecz pomocy ofiarom wojny w Ukrainie

• 2024-02-14
• Autor: Marcin Sądej

Z uwagi na kryzys humanitarny oraz napływającą falę uchodźców z Ukrainy wielu przedsiębiorców świadczy różnego rodzaju czynności na rzecz potrzebujących. W związku z tym wprowadzono pewne regulacje, które pozwalają na skorzystanie ze zwolnień od podatku VAT. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej regulacjom w tym zakresie.

Rozporządzenie w sprawie obniżenia stawki podatku VAT

Zgodnie z dodanym § 10bd Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych do dnia 30 czerwca 2022 r. – obniżoną do wysokości 0% stawkę podatku stosuje się do:

1. dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy,
2. świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy
   – na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy VAT – za równoważną z odpłatną dostawą towarów uznaje się przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności darowizny, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. W rezultacie, jeżeli podatnik dokonuje nieodpłatnej darowizny towarów, w stosunku do których przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku naliczonego, to jest to czynność, która obliguje do odprowadzenia podatku należnego VAT.

Podobnie wygląda kwestia w przypadku świadczenia usług określonego w art. 8 ust. 2 ustawy VAT, gdzie możemy przeczytać, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Jak jednak wynika z treści nowego przepisu, w przypadku wyżej wymienionych czynności nieodpłatnych (zarówno dostawy towarów, jak i świadczenia usług) podatnik nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku, ponieważ stawka podatku będzie wynosić 0%.

Warunkiem zastosowania preferencyjnej stawki jest jednak wykonywanie czynności wyłącznie na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Zakres podmiotowy preferencyjnej stawki podatku VAT

Dalsza treść przepisu wskazuje, że zerową stawką podatku VAT stosuje się wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług dokonywanych na rzecz:

1. Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych;
2. podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;
3. jednostek samorządu terytorialnego.

Dodatkowo warto wskazać, że podmiotami leczniczymi są:

• przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców;
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
• jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej lub położną podstawowej opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej;
• instytuty badawcze, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych;
• fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej, oraz posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne tych stowarzyszeń
• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania;
• jednostki wojskowe
  – w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą.

Należy zatem zauważyć, że preferencyjna stawka podatku przysługuje podatnikom, którzy świadczą nieodpłatne czynności wyłącznie na rzecz ww. podmiotów. Nie chodzi zatem o nieodpłatne czynności wykonywane na rzecz uchodźców.

Treść przepisu wskazuje, że zerowa stawka podatku ma zastosowanie do 30 czerwca 2022 r. Przepisy przejściowe wskazują, że obniżona stawka podatku może być stosowana do dostawy towarów lub świadczenia usług dokonanych już od dnia 24 lutego 2022 r., czyli od dnia wybuchu wojny na Ukrainie.