Usługi budowlane w strefie UE a rozliczenie VAT

• 2024-01-04
• Autor: Marcin Sądej

Polscy przedsiębiorcy działający w branży budowlanej świadczą swoje usługi nie tylko na terenie RP, ale również i w innych krajach znajdujących się w strefie UE, jak i w krajach trzecich. Taka sytuacja rodzi pytanie co do sposobu rozliczenia podatku VAT w przypadku usług budowlanych wykonywanych w innym kraju. W naszym dzisiejszym artykule postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości w tym zakresie.

Usługi budowlane na gruncie podatku VAT

Nie jest tajemnicą, że działalność budowlana stanowi odpłatne świadczenie usług, czyli de facto czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Większych problemów nie ma w przypadku, gdy usługi te są wykonywane na terenie Polski. Jeżeli natomiast polski podatnik świadczy usługi za granicą, należy przede wszystkim ustalić miejsce świadczenia. Pamiętajmy, że podatek VAT ma charakter zobowiązania o charakterze terytorialnym. Powoduje to, że dana czynność podlega opodatkowaniu w tym kraju, w którym zgodnie z przepisami jest określone miejsce świadczenia.

W zakresie ustalenia miejsca świadczenia usługi budowlanej trzeba sięgnąć do treści art. 28e ustawy VAT, który podaje, że miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.

Polskie przepisy ustawy VAT wzorowane są na Dyrektywie unijnej w zakresie podatku od towarów i usług. Warto w tym zakresie sięgnąć do przepisów wykonawczych, a konkretnie do treści art. 31a rozporządzenia Rady UE 282/2011, gdzie możemy przeczytać, że usługi związane z nieruchomościami obejmują jedynie te usługi, które mają wystarczająco bezpośredni związek z daną nieruchomością.

Usługi uważa się za mające wystarczająco bezpośredni związek z nieruchomością w następujących przypadkach:

1. gdy wywodzą się z nieruchomości, a dana nieruchomość stanowi element składowy usługi i jest elementem centralnym oraz niezbędnym z punktu widzenia świadczonych usług;
2. gdy są świadczone w odniesieniu do nieruchomości lub dla niej przeznaczone i mają na celu zmianę prawnego lub fizycznego stanu danej nieruchomości.

Obejmuje to w szczególności:

• wznoszenie budynku na terenie oraz prace budowlane i rozbiórkowe dotyczące budynku lub jego części;
• budowę stałych struktur na terenie, jak również prace budowlane i rozbiórkowe dotyczące stałych struktur, takich jak systemy rurociągów gazowych, wodnych, kanalizacyjnych i podobnych.

Usługa budowlana świadczona w innym kraju jako niepodlegająca opodatkowaniu VAT w Polsce

Opierając się na powyższych wyjaśnieniach możemy zatem wskazać, że jeżeli podatnik z Polski wykonuje za granicą usługę budowlaną, to nie podlega ona opodatkowaniu w Polsce. Reguła ta znajduje zastosowanie zarówno do czynnych podatników VAT, jak i do podatników zwolnionych podmiotowo z VAT. Ponadto zasada ta stosowana jest do świadczenia usług budowlanych na terytorium UE, jak i poza UE. Zwróćmy bowiem uwagę, że omówione przepisy nie ograniczają się wyłącznie do usług budowlanych świadczonych na terenie Wspólnoty, co oznacza, że znajdą zastosowanie również w krajach trzecich.

W przedstawionym schemacie usługi budowlane nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, lecz w kraju miejsca położenia nieruchomości. Oznacza to, że właściwe w tym zakresie będą przepisy podatkowe państwa, w którym nieruchomość się znajduje. Możliwa jest sytuacja, gdy polski podatnik będzie zobligowany do zarejestrowania się na potrzebny podatku VAT w innym kraju i rozliczenia VAT należnego zgodnie z tamtejszymi regulacjami.

Świadczenie zagranicznej usługi budowlanej a obowiązki podatkowe VAT

Choć usługa budowlana świadczona w innym kraju nie podlega opodatkowaniu VAT w RP, to jednak polski podatnik ma pewne obowiązki w tym zakresie. Przede wszystkim konieczne jest wystawienie faktury dokumentującej tego rodzaju usługę, jeżeli jest ona świadczona na rzecz innego przedsiębiorcy. W takim przypadku należy pamiętać, aby wystawić fakturę bez kwoty podatku, stawki VAT i z adnotacją „odwrotne obciążenie”. W miejscu stawki podatku można wpisać zwrot „NP” (nie podlega).

Warto również pamiętać o obowiązku określonym w art. 109 ust. 3a ustawy VAT. Przepis ten podaje, że podatnicy świadczący usługi, których miejscem świadczenia nie jest terytorium kraju, są obowiązani w prowadzonej ewidencji podać nazwę usługi, wartość usługi bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, uwzględniając moment powstania obowiązku podatkowego określany dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju. To zatem oznacza, że usługi budowlane wykonywane w innym kraju muszą być odpowiednio ewidencjonowane przez podatnika.

Końcowo możemy natomiast zaznaczyć, że tego typu usługi nie wymagają składania informacji podsumowującej. Jak bowiem wynika z art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT – podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT UE są obowiązani składać w urzędzie skarbowym zbiorcze informacje o dokonanych usługach, do których stosuje się art. 28b, na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej, świadczonych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, innych niż zwolnionych od podatku od wartości dodanej lub opodatkowanych stawką 0%, dla których zobowiązanym do zapłaty podatku od wartości dodanej jest usługobiorca.

Powyższy obowiązek dotyczy zatem podatników świadczących usługi, do których zastosowanie znajduje art. 28b ustawy VAT. Tymczasem w analizowanym przez nas przypadku właściwy do określenia miejsca świadczenia jest art. 28e ustawy VAT. Chociaż usługi te nie podlegają opodatkowaniu w RP, to są one wykazywane w deklaracjach VAT.

Zagadnienie świadczenia usług budowlanych w innym kraju jest zjawiskiem bardzo powszechnym, dlatego też warto mieć świadomość co do istniejących w tym zakresie obowiązków oraz przepisów funkcjonujących na gruncie podatku VAT.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
2. Rozporządzenie Rady UE 282/2011