Egzekucja z wynagrodzenia a zmiana pracodawcy - obowiązki wobec pracodawcy oraz zobowiązanego

• Marcin Sądej

Jedną z podstawowych form egzekucji jest egzekwowanie długu z wynagrodzenia na pracę. Może jednak zdarzyć się taka sytuacja, w której zobowiązany zmieni pracodawcę. Warto zadać sobie pytanie, w jaki sposób okoliczność ta wpływa na samo postępowanie egzekucyjne. Zastanowimy się, jakie obowiązki z tego tytułu powstają wobec pracodawców oraz samego zobowiązanego.

Zajęcie wynagrodzenia za pracę

W pierwszej kolejności wyjaśnijmy, że wynagrodzenie, które podlega zajęciu w ramach egzekucji, to wynagrodzenie oraz niewyłączone spod egzekucji inne świadczenia pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne.

Następnie przeanalizujmy przepisy stanowiące o samej procedurze zajęcia wynagrodzenia. Kwestia ta regulowana jest w art. 72 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przepis ten wskazuje, że egzekucja w postaci zajęcia wynagrodzenia następuje poprzez przesłanie przez organ egzekucyjny do pracodawcy zawiadomienia o zajęciu. Jednocześnie z przesłaniem zawiadomienia organ egzekucyjny:

1. zawiadamia zobowiązanego o zajęciu jego wynagrodzenia za pracę, doręczając mu odpis tytułu wykonawczego i odpis wezwania przesłanego do pracodawcy, pouczając ponadto zobowiązanego, że nie może odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób;
2. wzywa pracodawcę, aby:
1. w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia złożył za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie otrzymanego w tym czasie wynagrodzenia zobowiązanego z wyszczególnieniem wszystkich jego składników,
2. składał, w przypadku zaistnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę, oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa do zajętego wynagrodzenia, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o to wynagrodzenie oraz czy i o jakie roszczenia została skierowana do tego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.

Jak zatem widać z przedstawionych regulacji, organ egzekucyjny ma w tym przypadku wiele obowiązków o charakterze informacyjnym. O fakcie zajęcia wynagrodzenia za pracę należy poinformować zarówno pracodawcę jak i zobowiązanego.

Trzeba jednak podkreślić, że do zajęcia wynagrodzenia dochodzi w momencie zawiadomienia pracodawcy, a nie zobowiązanego. W konsekwencji w stosunku do egzekwowanego długu nieważne są rozporządzenia wynagrodzeniem przekraczające część wolną od zajęcia.

Zmiana pracodawcy a dokonane zajęcie wynagrodzenia

W dalszej części przepisów czytamy, że zajęcie wynagrodzenia za pracę jest dokonane z chwilą doręczenia pracodawcy zawiadomienia o zajęciu. W konsekwencji regulacje wprost potwierdzają to, co już wskazaliśmy w poprzednim rozdziale.

Następnie możemy przeczytać, że zajęcie wynagrodzenia zachowuje moc również w przypadku zmiany stosunku pracy lub zlecenia, nawiązania nowego stosunku pracy lub zlecenia z tym samym pracodawcą, a także w przypadku przejęcia pracodawcy przez innego pracodawcę. Taka treść przepisu wskazuje, że nie jest konieczne każdorazowe wydawanie nowego tytułu wykonawczego w sytuacji, gdy zobowiązany zmienia pracodawcę.

Szczegółowe regulacje odnoszące się do zmiany pracodawcy

Przepisem, który wprost odnosi się do zagadnienia zmiany pracodawcy w sytuacji trwania egzekucji z wynagrodzenia wobec pracownika, jest art. 75 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Regulacja ta podaje, że jeżeli w czasie prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia za pracę zobowiązany przestał pracować u pracodawcy, u którego dokonano zajęcia wynagrodzenia, pracodawca ten niezwłocznie zawiadamia o tym organ egzekucyjny oraz we wzmiance o zajęciu wynagrodzenia w wydanym zobowiązanemu świadectwie pracy wskazuje organ egzekucyjny, numer sprawy egzekucyjnej i wysokość potrąconych już kwot.

Powyższe nakłada zatem obowiązek na pracodawcę, który o zmianie pracy jest zobowiązany powiadomić organ egzekucyjny. Należy zatem zwrócić uwagę, że o zmianie pracy nie informuje w tym przypadku pracownik (zobowiązany) ani też nowy pracodawca. Powinność ta spoczywa na pracodawcy, u którego pracownik przestał pracować.

Dalej wskażmy, że jeżeli nowe miejsce pracy zobowiązanego jest znane dotychczasowemu pracodawcy, pracodawca ten przesyła niezwłocznie dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia zobowiązanego nowemu pracodawcy i zawiadamia o tym organ egzekucyjny.

Doręczenie tych dokumentów nowemu pracodawcy ma skutki prawne zajęcia wynagrodzenia zobowiązanego u tego pracodawcy.

Kolejny obowiązek pracodawcy warunkowany jest posiadaniem wiedzy co do nowego miejsca pracy zobowiązanego. Jeżeli bowiem dotychczasowy pracodawca zna nowego pracodawcę, to ma obowiązek przesłania mu dokumentów dotyczących zajęcia. Jeśli natomiast pracodawca nie ma wiedzy na temat nowego miejsca pracy, to ten obowiązek się nie materializuje.

Końcowo zaznaczmy, że nowy pracodawca, któremu zobowiązany przedstawił świadectwo pracy ze wzmianką o zajęciu wynagrodzenia, zawiadamia niezwłocznie o zatrudnieniu dawnego pracodawcę oraz organ egzekucyjny.

Możemy zatem zauważyć, że powyższe przepisy mają przede wszystkim na celu zapobieganiu uchylaniu się pracownika od egzekucji. Z takimi przypadkami moglibyśmy mieć do czynienia, gdyby zobowiązany co chwila zmieniał pracodawcę, o czym organ egzekucyjnym nie posiadałby bieżącej informacji.

Analiza obowiązujących przepisów prowadzi do wniosku, że ich konstrukcja chroni interesy wierzyciela przed uchylaniem się spod egzekucji przez zobowiązanego. Zajęcie dokonane u jednego pracodawcy jest skuteczne również wobec kolejnych umów o pracę.