Mamy 12 503 opinii naszych Klientów

Testament w 2023 - zmiany w prawie spadkowym

Szykuje się rewolucja w prawie spadkowym, która ma obejmować nie tylko prawo spadkowe w ogólności i zasady dziedziczenia, ale także testament, sposób jego sporządzania, jego rodzaje czy terminy ważności testamentów szczególnych. W dzisiejszym artykule przedstawimy, jakie zmiany są planowane i z czym to się wiąże dla spadkobierców, na jakie przywileje będą mogli liczyć oraz kiedy zmiany wejdą w życie.

Testament w 2023 - zmiany w prawie spadkowym

Zmiana zasad dziedziczenia w trzeciej grupie

Nowelizacja przewiduje zmianę zasady dziedziczenia w tzw. trzeciej grupie spadkowej, jeśli którekolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku. Obecnie, zgodnie z art. 934 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) – w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, którzy dziedziczą w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy. Jeżeli brak jest zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

Nowe przepisy wprowadzają zasadę, że udział spadkowy, który przypadałby dziadkowi spadkodawcy, który nie dożył otwarcia spadku, przypadać będzie jego dzieciom w częściach równych. Jeżeli dziecko któregokolwiek dziadków spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, to udział spadkowy przypadać będzie w częściach równych jego dzieciom. Jeśli natomiast brak jest dzieci i wnuków tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy przypadać będzie pozostałym dziadkom, w częściach równych.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Dalsi krewni wyłączeni od dziedziczenia

Sporą zmianą jest także wyłączenie od dziedziczenia dalszych zstępnych dziadków spadkodawcy, czyli tzw. ciotecznych lub stryjecznych wnuków i dalszych pokoleń, w dużym uproszczeniu: dalszych krewnych. Za zmianami przemawiać ma ekonomika procesowa. Według ustawodawcy wyłączenie od dziedziczenia dalszych krewnych ma przyczynić się do skrócenia czasu trwania postępowania oraz ograniczenia potrzeby poszukiwania przez sąd i wzywania na rozprawę dalszych krewnych spadkodawcy. Ponadto ma to dostosować przepisy prawa spadkowego do istniejących wzorców relacji rodzinnych w tej grupie. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Nowe przepisy mają na celu zapewnienie lepszego zabezpieczenia sytuacji prawnej spadkobierców, w szczególności osób małoletnich i całkowicie ubezwłasnowolnionych. Osoby te lub ich opiekunowie mają mieć ułatwione warunki złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w przepisanym, ustawowym terminie.

Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują, że spadkobierca ma 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Termin ten liczony jest od dnia, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy. Nowe przepisy przewidują, że termin 6 miesięcy może zostać zawieszony w sytuacji, w której złożenie wymaganego oświadczenia będzie wymagać zezwolenia sądu opiekuńczego. Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku ma zostać zachowany, jeżeli przed jego upływem osoba uprawniona do spadku złoży w tej sprawie wniosek do sądu.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Zmiany w testamentach

Inne projektowane zmiany dotyczą wprost testamentów, ich rodzajów, sposobów sporządzania, czy terminów ważności testamentów szczególnych. Zmianą mają zostać objęte w szczególności testamenty ustne. Obecnie spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków, jeżeli istnieje obawa rychłej jego śmierci albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Projektowane zmiany przewidują, że będzie możliwe sporządzenie tego rodzaju testamentu, jeżeli wskutek szczególnych i nagłych okoliczności, które uzasadniają obawę rychłej śmierci spadkodawcy, zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub nadmiernie utrudnione. Dwie przesłanki sporządzenia testamentu ustnego zostały sprowadzone więc w rzeczywistości do jednej.

Kolejna zmiana ma dotyczyć skrócenia czasu, jaki ma świadek na spisanie ostatniej woli spadkodawcy w przypadku testamentu ustnego. Obecnie świadek musi spisać oświadczenie przed upływem roku od dnia złożenia oświadczenia przez spadkodawcę. Planowane zmiany przewidują skrócenie tego terminu do 1 miesiąca od dnia sporządzenia testamentu ustnego. Ponadto świadek ma być obowiązany do wskazania okoliczności uzasadniających sporządzenie testamentu ustnego.

Projektowane zmiany przewidują także usunięcie testamentu podróżnego, o którym mowa w art. 953 K.c. Rozszerzona ma zostać także możliwość sporządzenia testamentu wojskowego na wszelką działalność sił zbrojnych, zarówno na terenie państwa polskiego, jak i poza nim. Przepisy przewidują również krótszą ważność testamentów szczególnych. W chwili obecnej jest to 6 miesięcy. Termin ten ma zostać skrócony do 3 miesięcy.

Inne zmiany w prawie spadkowym

Nowelizacja przewiduje także, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku zezwolenia na odrzucenie lub proste przyjęcie spadku będzie udzielał sąd spadku. W chwili obecnej zezwolenia tego udziela sąd opiekuńczy.

Ponadto zmianie mają ulec przepisy dotyczące niegodności dziedziczenia. Obecnie, zgodnie z art. 928 § 1 K.c., spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności lub umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego. Uznanie za niegodnego dziedziczenia ma ten skutek, że spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

Nowe przepisy przewidują, że za niegodne dziedziczenia będą mogły zostać uznane także te osoby, które uporczywie uchylały się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego, określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem, albo inną umową. Dotyczyć to ma także uporczywego uchylania się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą. Jest to więc istotna zmiana, która ma na celu dostosowanie przepisów prawa spadkowego do realiów sytuacji panujących w rodzinach i wyłączenie dziedziczenia po spadkodawcy w sytuacji, gdy spadkobierca nie realizował ciążących na nim wobec niego obowiązków.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Termin wejścia w życie zmian

Planowane przepisy mają wejść w życie po upływie 3 miesięcy od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, za wyjątkiem niektórych artykułów, które wejdą w życie po 12 miesiącach od ogłoszenia. Zmiany dotyczące testamentów planowane są na drugi kwartał 2023 r.

Przykłady

 

Zmiana zasad dziedziczenia w trzeciej grupie

Jan Kowalski, będący jedynym żyjącym wnukiem swojego zmarłego dziadka, który nie dożył otwarcia spadku, zyskał dzięki nowelizacji prawa spadkowego prawo do równego udziału w spadku po dziadku z jego rodzeństwem. Wcześniej, zgodnie ze starymi przepisami, udział ten przypadałby wyłącznie pozostałym dziadkom spadkodawcy, co skomplikowałoby sytuację finansową Jana, ograniczając jego możliwości odziedziczenia majątku po dziadku.

 

Wyłączenie dalszych krewnych od dziedziczenia

Maria Nowak, po śmierci swojego stryjeczne wnuka, nie musiała już uczestniczyć w długim i skomplikowanym procesie spadkowym, co było możliwe dzięki nowej ustawie wyłączającej dalszych krewnych od dziedziczenia. W przeszłości Maria spędziłaby miesiące na poszukiwaniach i udowadnianiu swojego prawa do części spadku, co wiązałoby się z kosztownymi i czasochłonnymi postępowaniami sądowymi.

 

Ułatwienie procedury oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Krzysztof Lewandowski, ojciec dwójki małoletnich dzieci, które niespodziewanie stały się spadkobiercami po dalekim krewnym, mógł szybko i sprawnie złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku w ich imieniu. Dzięki nowelizacji, która ułatwia złożenie takiego oświadczenia przez osoby małoletnie i całkowicie ubezwłasnowolnione, Krzysztof nie musiał przechodzić przez skomplikowany proces uzyskiwania zezwolenia sądu opiekuńczego, co w przeszłości mogłoby znacznie opóźnić całą procedurę.

Podsumowanie

 

Rewolucyjne zmiany w prawie spadkowym wprowadzają istotne modyfikacje dotyczące zasad dziedziczenia, testamentów i procedur spadkowych, mające na celu uproszczenie i przyspieszenie procesu spadkowego. Nowelizacja przewiduje m.in. zmianę zasad dziedziczenia w trzeciej grupie spadkowej, wyłączenie dalszych krewnych od dziedziczenia oraz ułatwienie procedury oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Zmiany te są odpowiedzią na potrzeby współczesnych rodzin i mają na celu lepsze zabezpieczenie praw spadkobierców.

Oferta porad prawnych

 

Potrzebujesz pomocy w zrozumieniu nowych przepisów spadkowych? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnie przygotowanych pism, aby upewnić się, że Twoje sprawy spadkowe są załatwione zgodnie z najnowszymi zmianami w prawie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.

Zgadzam się na przesyłanie informacji handlowych przez administratora na podany e-mail zgodnie z ustawą z 18.07.02 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1219, z późn. zm.).

  Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu

Zuzanna Lewandowska

O autorze: Zuzanna Lewandowska

Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Ukończyła aplikację adwokacką przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała w renomowanych kancelariach prawnych...

>> więcej informacji o autorze