Świadczenie rehabilitacyjne - ile wynosi, dla kogo i jakie dokumenty?

• Autor: r.pr. Eliza Polachowska

Każdy z nas spotkał się zapewne z pojęciem świadczenia rehabilitacyjnego. Jednakże w momencie, gdy sami staniemy przed koniecznością ubiegania się o nie, nie zawsze wiemy, jak się do tego zabrać. Dzisiejszy artykuł przybliży tematykę związaną ze świadczeniem rehabilitacyjnym – ile wynosi, komu przysługuje i jakie dokumenty należy złożyć.

Świadczenie rehabilitacyjne – przesłanki nabycia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego

Świadczenie rehabilitacyjne zostało uregulowane w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przysługuje ono także ubezpieczonym, których niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową, na zasadach przewidzianych w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Przesłanki nabycia prawa do świadczenia zostały określone w art. 18 ust. 1 tejże ustawy. Są nimi:

• wyczerpanie przez ubezpieczonego okresu zasiłku chorobowego – 182 albo 270 dni;
• nadal trwająca niezdolność do pracy;
• rokowania co do odzyskania zdolności do pracy po przeprowadzeniu dalszego leczenia lub rehabilitacji leczniczej. O okolicznościach powyższych orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Od jego orzeczenia przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS bądź zarzut wadliwości orzeczenia zgłoszony przez Prezesa ZUS. Orzeczenie lekarza orzecznika albo komisji lekarskiej ZUS jest podstawą do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego. W terminie miesiąca od doręczenia decyzji przysługuje prawo odwołania się od niej do sądu rejonowego wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych.

Świadczenie przysługuje przez okres niezbędny do odzyskania zdolności do pracy, maksymalnie przez 12 miesięcy i jest płacone za każdy dzień, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Uzyskanie prawa do świadczenia – oprócz spełnienia przesłanek pozytywnych – jest uzależnione również brakiem istnienia przesłanek negatywnych. Stanowi o nich art. 18 ust. 7 ustawy. Zgodnie z tym przepisem świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do:

• emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;
• zasiłku dla bezrobotnych;
• zasiłku przedemerytalnego;
• świadczenia przedemerytalnego;
• rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego;
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

W literaturze prezentowany jest pogląd, że jest to świadczenie na „dokończenie leczenia”, gdy okres pobierania zasiłku chorobowego okazał się za krótki dla osiągnięciu powyższego celu, a okres pobierania świadczenia rokuje odzyskanie zdolności do pracy.

Świadczenie rehabilitacyjne – wysokość świadczenia

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy świadczenie rehabilitacyjne wynosi:

• 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy;
• 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży lub jest spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową – 100% tej podstawy. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego służąca do obliczenia świadczenia podlega waloryzacji według zasad ustalonych w art. 19 ust. 2 ustawy. Wskaźnik waloryzacji, jaki będzie obowiązywał w następnym kwartale, ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zostały szczegółowo opisane w dalszych przepisach ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Uprawniony ubiegający się o przedmiotowe świadczenie nie musi się martwić wyliczeniami, bowiem dokonuje tego podmiot zobowiązany do jego wypłaty. Będzie nim Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo pracodawca. Pracodawca będzie ustalał wysokość świadczenia oraz wypłacał je, jeżeli zgłosił do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 ubezpieczonych. Natomiast ZUS będzie zobowiązany do wypłaty w sytuacjach, gdy:
• płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych;
• ubezpieczeni prowadzą pozarolniczą działalność lub są osobami z nimi współpracującymi;
• ubezpieczeni są duchownymi;
• osoby uprawnione są do zasiłków – za okres po ustaniu ubezpieczenia;
• ubezpieczeni podlegają ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.

Świadczenie rehabilitacyjne – jakie dokumenty?

Postępowanie o przyznanie świadczenia wszczyna się na wniosek złożony w formie pisemnej lub dokumentu elektronicznego. Przepisy ustawy określają, co taki wniosek powinien zawierać:

• dane ubezpieczonego – pierwsze imię, nazwisko, numer PESEL albo serię i numer paszportu i datę urodzenia, jeżeli nie nadano numeru PESEL, oraz adres zamieszkania;
• dane płatnika składek – NIP lub numer PESEL albo serię i numer paszportu, jeżeli nie ma obowiązku posługiwania się NIP i nie nadano numeru PESEL;
• informacje o okolicznościach mających wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość.

Do wniosku dołącza się dokumenty niezbędne do jego przyznania i wypłaty. Rodzaje dokumentów niezbędnych do otrzymania poszczególnych świadczeń określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa określa Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. W § 8 ust. 1 rozporządzenie stanowi, iż dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego są:

• wniosek o świadczenie rehabilitacyjne zawierający dane określone w załączniku nr 5 do rozporządzenia – formularz ZNp-7;
• zaświadczenie o stanie zdrowia osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie nie wcześniej niż na miesiąc przed datą złożenia wniosku – formularz OL-9;
• wywiad zawodowy z miejsca pracy – chyba że wniosek o świadczenie rehabilitacyjne składa osoba, której niezdolność do pracy powstała po ustaniu ubezpieczenia, osoba prowadząca pozarolniczą działalność, osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność albo osoba duchowna – formularz OL-10;
• protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy lub karta wypadku – jeśli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy;
• decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej wydana przez inspektora sanitarnego – w przypadku choroby zawodowej. Dokumentem niezbędnym do przyznania i wypłaty przez Zakład świadczenia rehabilitacyjnego przysługującego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego jest dodatkowo oświadczenie zawierające dane określone w załączniku nr 4 do rozporządzenia – formularz Z-10.

Jeśli ZUS będzie wypłacał świadczenie, należy złożyć dodatkowe dokumenty, których formularze znajdziemy na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Podsumowując: Okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego jest przeznaczony na dokończenie leczenia, którego nie udało się osiągnąć w czasie pobierania zasiłku chorobowego. Nie zawsze udaje się to uzyskać w ciągu 12 miesięcy. Jeżeli dostaliśmy świadczenie na krótszy okres, można je przedłużyć. Pewne rozwiązania w tej kwestii przewiduje także tzw. „ustawa covidowa” z dnia 2 marca 2020 r., której część przepisów obowiązuje nadal w obecnym stanie zagrożenia epidemicznego. Wypełnienie wniosku i dołączenie stosownych dokumentów wydaje się być skomplikowane, dlatego w razie wątpliwości warto zasięgnąć fachowej porady specjalisty w tej dziedzinie.