Mamy 12 503 opinii naszych Klientów

Sprzedaż nieruchomości otrzymanej w drodze zachowku

W naszym dzisiejszym artykule przeanalizujemy kwestię zachowku. Skupimy się jednak na aspekcie podatkowym związanym ze sprzedażą nieruchomości otrzymanej w drodze zachowku. Kluczowe w tym zakresie jest bowiem ustalenie momentu nabycia nieruchomości.

Sprzedaż nieruchomości otrzymanej w drodze zachowku

Moment nabycia nieruchomości jako kluczowa przesłanka ustalenia obowiązku podatkowego

Zgodnie z regułą ogólną wyrażoną w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli zostało dokonane w ciągu 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym miało miejsce nabycie.

Od tej normy podstawowej przewidziano istotny wyjątek odnoszący się na nabycia w drodze spadkobrania. Otóż w myśl art. 10 ust. 5 ustawy PIT – w przypadku odpłatnego zbycia nabytych w drodze spadku nieruchomości lub praw majątkowych, okres opodatkowania liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości lub nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę. W rezultacie, jeśli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość nabyta w drodze spadku, to termin pięcioletni obliczany jest od końca roku kalendarzowego, w którym to spadkodawca, a nie spadkobierca, nabył nieruchomość. To powoduje, że w przeważającej większości przypadków przy odpłatnym zbyciu nieruchomości podatek w ogóle nie wystąpi z uwagi na upływ okresu opodatkowania.

WAŻNE!

Ustawa PIT przewiduje preferencyjne zasady obliczania terminu opodatkowania odpłatnego zbycia nieruchomości nabytych w drodze spadku.

Spadek a zachowek

Sam zachowek powszechnie kojarzy się z dziedziczeniem i nie jest to połączenie błędne. W myśl bowiem art. 991 Kodeksu cywilnego – zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

W konsekwencji, chociaż instytucja zachowku faktycznie wiąże się ze spadkiem, to jednak należy w sposób bardzo wyraźny zaznaczyć, że przedmioty nabyte w drodze zachowku nie stanowią składników masy spadkowej. Osoba uprawniona do zachowku jest uprawniona do dziedziczenia z mocy ustawy, jednakże faktycznie nie dziedziczy. Roszczenie o zachowek kierowane jest nie do spadkodawcy, lecz do spadkobierców.

WAŻNE!

Zachowek zabezpiecza interesy członków rodziny, którzy nie zostali powołani do spadku. Zachowek nie jest jednak elementem składowym masy spadkowej.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Zachowek jako nowy moment nabycia

W przypadku otrzymania danego składnika majątku tytułem roszczenia z zachowku dochodzi do przeniesienia prawa własności. W rezultacie mamy do czynienia z nabyciem nieruchomości, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT.

Ponadto trzeba podkreślić, że skoro zachowek nie jest elementem składowym spadku, to w opisanym przypadku nie stosujemy wyjątku określonego w art. 10 ust. 5 ustawy PIT. Do przypadku nabycia nieruchomości w drodze zachowku konieczne jest zatem kierowanie się regułą podstawową.

Okres opodatkowania jest ustalany jako pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie nieruchomości w drodze zachowku. Data nabycia nieruchomości przez zmarłego spadkodawcę nie ma w tym przypadku znaczenia.

WAŻNE!

W przypadku nabycia nieruchomości w drodze zachowku termin pięcioletni należy obliczać od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce uzyskanie tytułu własności.

Zachowek jako koszt odpłatnego zbycia nieruchomości

Warto również przeanalizować kwestię wypłaconego zachowku z perspektywy spadkobiercy, który sprzedaje nieruchomość nabytą w spadku.

Pamiętajmy, że 19% podatek dochodowy PIT płatny jest od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości, którym jest różnica pomiędzy przychodem a kosztem podatkowym. W kwestii kosztów podatkowych warto zwrócić uwagę na regulację zawartą w art. 22 ust. 6d ustawy PIT. Możemy tam przeczytać, że do kosztów uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości i praw, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c, nabytych w drodze spadku zalicza się również udokumentowane koszty nabycia lub wytworzenia poniesione przez spadkodawcę oraz przypadające na podatnika ciężary spadkowe, w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub zbywanego prawa odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych nabytych przez podatnika.

Przez ciężary spadkowe, o których mowa, rozumie się spłacone przez podatnika długi spadkowe, zaspokojone roszczenia o zachowek oraz wykonane zapisy zwykłe i polecenia, również w przypadku, gdy podatnik spłacił długi spadkowe, zaspokoił roszczenia o zachowek lub wykonał zapisy zwykłe i polecenia po dokonaniu odpłatnego zbycia.

Jak zatem widać, zachowek stanowi ciężar spadku, który pomniejsza przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości i jest traktowany jako koszt uzyskania przychodów z tego źródła przychodów. Pamiętać jednak należy, że chodzi o faktycznie wypłacony zachowek, a nie o wartość samego roszczenia.

Nie ma natomiast znaczenia, czy zachowek zostanie wypłacony przed czy też po odpłatnym zbyciu nieruchomości nabytej w drodze spadku. Jeśli zachowek zostanie wypłacony już po sprzedaży, podatnik ma prawo do korekty zeznania PIT-39 i zwiększenia wartości kosztów podatkowych.

WAŻNE!

W świetle aktualnie obowiązujących przepisów podatkowych wypłacony uprawnionym osobom zachowek stanowi dla spadkobiercy ciężar spadku będący kosztem podatkowym przy odpłatnym zbyciu nieruchomości otrzymanej na skutek dziedziczenia.

Omawiany w dzisiejszym artykule zachowek jest ściśle związany z instytucją dziedziczenia, jednakże pojęć tych nie można utożsamiać. Reguła ta jest szczególnie widoczna na tle przepisów podatkowych, gdzie zachowek wywołuje inne skutki podatkowe niż spadkobranie.

Zostałeś pominięty w testamencie i nie wiesz czy należy ci się zachowek? Do kogo wystąpić z roszczeniem i w jakiej formie? Skorzystaj z pomocy profesjonalnego prawnika. Opisz nam swój problem i zadaj pytania wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.

Zgadzam się na przesyłanie informacji handlowych przez administratora na podany e-mail zgodnie z ustawą z 18.07.02 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1219, z późn. zm.).

  Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu

Marcin Sądej

O autorze: Marcin Sądej

Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...

>> więcej informacji o autorze