Pojęcie przychodów ze źródeł nieujawnionych kojarzy się przede wszystkim z sankcyjnym podatkiem, który wynosi aż 75%. Nic zatem dziwnego, że wielu podatników obawia się, że urząd skarbowy może wobec nich zastosować tę wysoką stawkę. W poniższym artykule postaramy się przybliżyć tematykę przychodów ze źródeł nieujawnionych.
Choć potocznie posługujemy się pojęciem „przychody ze źródeł nieujawnionych”, to właściwie zakres tego tematu jest nieco szerszy. Jak podaje nam art. 20 ust. 1b ustawy PIT – za przychody z innych źródeł uważa się także przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzące ze źródeł nieujawnionych. Widać zatem, że nie chodzi tutaj tylko o źródła nieujawnione, lecz także takie, które nie znajdują pokrycia w ujawnionych przez podatnika.
Zgodnie z definicją zawartą w art. 25b ustawy PIT ww. przychody są określane jako nadwyżka wydatku nad przychodami (dochodami) opodatkowanymi lub przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi, uzyskanymi przed poniesieniem tego wydatku.
Za wydatek uznaje się wartość zgromadzonego w roku podatkowym mienia lub wysokość wydatkowanych w roku podatkowym środków. W konsekwencji opodatkowaniu podlega nadwyżka ponad to, co podatnik mógłby pokryć uzyskanymi przychodami. W tym miejscu należy także wspomnieć o art. 25g ust. 7 ustawy PIT, który podaje, że w przypadku ustalenia przez organ podatkowy źródła pochodzenia nieujawnionych uprzednio przychodów (dochodów) i ich wysokości, przychody (dochody) te podlegają opodatkowaniu podatkiem na zasadach właściwych dla tego źródła. To bardzo ważny zapis, który powinien wyjaśnić wiele wątpliwości oraz zburzyć błędne przekonanie podatników co do reguł nakładania podatku od nieujawnionych przychodów.
Przykład 1.
Podatnik w roku podatkowym uzyskał przychód ze stosunku pracy w wysokości 50 000 zł. Zakupił również luksusowy samochód o wartości 150 000 zł. Organ podatkowy rozpoczął postępowanie w sprawie źródeł nieujawnionych, w toku którego ujawniono, że podatnik prowadził niezgłoszoną działalność gospodarczą, która była jego drugim źródłem dochodów. W konsekwencji owe 100 000 zł zostanie opodatkowane na zasadach właściwych dla działalności gospodarczej (skala podatkowa), a nie stawką 75%.
WAŻNE
Przychody ze źródeł nieujawnionych to takie, które nie znajdują pokrycia w żadnym źródle. Jeżeli natomiast zostanie ustalone źródło, to fiskus nie zastosuje do niego 75% podatku, lecz stawkę właściwą dla tego źródła.
Kolejny, bardzo często pojawiający się problem dotyczy dochodów uzyskiwanych z pracy za granicy. Spora część podatników obawia się, że po powrocie do kraju polski urząd skarbowy potraktuje zagraniczne dochody jako źródła nieujawnione i opodatkuje je stawką 75%.
Należy jednak pamiętać, że w źródłach nieujawnionych chodzi o nadwyżkę ponad przychody zarówno opodatkowane, jak i nieopodatkowane. Jak wskazuje definicja zawarta w art. 25b ust. 3 ustawy PIT – za przychody (dochody) opodatkowane uznaje się wartości pozostające w dyspozycji podatnika przed poniesieniem wydatku, spełniające łącznie następujące warunki:
1) ich pochodzenie zostało ustalone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania;
2) jest możliwe określenie lub ustalenie zobowiązania podatkowego w odniesieniu do wartości, które mają wpływ na ustalenie takiego zobowiązania, albo zobowiązanie takie zostało określone lub ustalone, albo zostały zgłoszone do opodatkowania.
Bez wątpienia dochody osiągnięte z pracy za granicą spełniają powyższe kryteria. Będzie tak również w przypadku, gdy zagraniczny dochód nie będzie opodatkowany w Polsce (co może wynikać np. z treści konkretnej ustawy UPO). W myśl bowiem art. 25b ust. 4 ustawy PIT – za przychody (dochody) nieopodatkowane uznaje się wartości pozostające w dyspozycji podatnika przed poniesieniem wydatku, których pochodzenie zostało ustalone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania, oraz które:
1) były wolne od podatku lub zwolnione od opodatkowania na podstawie przepisów ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub przepisów odrębnych ustaw albo
2) nie podlegały opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub przepisów odrębnych ustaw, albo
3) były objęte obowiązkiem podatkowym w zakresie właściwego podatku, jednak zobowiązanie podatkowe nie powstało albo wygasło wskutek zaniechania poboru podatku, umorzenia zaległości podatkowej, zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku, przedawnienia.
Jeżeli zatem jakikolwiek zagraniczny dochód jest nieopodatkowany w kraju z uwagi na metodę unikania podwójnego opodatkowania albo zwolniony podatkowo, to nie mieści się on w kategorii przychodów nieujawnionych.
WAŻNE
Przychody uzyskane z pracy zagranicą nie są traktowane jako nieujawnione. Niezależnie czy będą one w Polsce opodatkowane czy nieopodatkowane, fiskus nie może do nich zastosować 75% stawki podatku.
Podatnicy, wobec których wszczęto postępowanie w sprawie źródeł nieujawnionych, często przyjmują taktykę, zgodnie z którą – w celu wykazania źródła pochodzenia środków pieniężnych – powołują się na otrzymanie darowizny albo pożyczki od członka najbliższej rodziny.
W tym kontekście wskażmy na dwie istotne okoliczności. Po pierwsze, zgodnie z art. 25g ust. 1 ustawy PIT – ciężar dowodowy spoczywa na podatniku, co oznacza, że okoliczność otrzymania darowizny lub pożyczki trzeba w sposób wiarygodny udowodnić.
Po drugie, trzeba pamiętać, że zarówno ustawa o podatku od spadków i darowizn, jak i ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidują 20-procentową sankcyjną stawkę podatku wobec niezgłoszonych darowizn i pożyczek, na które powołuje się podatnik w toku postępowania podatkowego. W rezultacie, choć podatnik może w ten sposób uniknąć 75% podatku, to wciąż będzie zobowiązany do zapłaty 20% podatku od niezgłoszonej darowizny bądź pożyczki.
WAŻNE
Powołanie się na darowiznę lub pożyczkę od członkach rodziny w toku postępowania w sprawie źródeł nieujawnionych należy udowodnić, ponieważ zgodnie z przepisami ciężar dowodowy spoczywa na podatniku, a nie na organie podatkowym.
Pojawia się zatem pytanie, ile czasu ma organ podatkowy na dochodzenie przychodów ze źródeł nieujawnionych. Czy jest to w jakiś sposób limitowane?
W pierwszej kolejności zauważmy, że zgodnie z art. 25f ustawy PIT – 75% podatek od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych organ podatkowy ustala w drodze decyzji, za rok podatkowy, w którym powstał przychód odpowiadający kwocie nadwyżki nad źródłami opodatkowanymi lub nieopodatkowanymi. Jak zatem widać, do wymierzenia 75% podatku konieczne jest wydanie decyzji podatkowej.
Ewentualna możliwość opodatkowania źródeł nieujawnionych nie trwa wiecznie. Jak wskazuje art. 68 § 4a Ordynacji podatkowej – zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie. W myśl natomiast art. 25c ustawy PIT – obowiązek podatkowy z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych powstaje na ostatni dzień roku podatkowego, w którym powstał przychód w kwocie odpowiadającej nadwyżce wydatku nad przychodami (dochodami) opodatkowanymi lub przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi.
WAŻNE
Po pięciu latach, licząc od końca roku, w którym powstały źródła nieujawnione, zobowiązanie z tego tytułu ulega przedawnieniu, co oznacza, że organ podatkowy nie może wydać decyzji nakładającej 75% podatek.
Na początku naszego artykułu wskazaliśmy, że przychody ze źródeł nieujawnionych to te, które nie wynikają z żadnego innego źródła. Jeżeli danego przychodu podatnik nie zgłosi do opodatkowania, to nie powoduje to jego przekształcenia się w przychód nieujawniony. Przykładowo niezgłoszony do urzędu skarbowego dochód ze sprzedaży nieruchomości nie staje się z tego tytułu źródłem nieujawnionym.
Podatnicy muszą jednak pamiętać, że ciężar dowodu spoczywa na nich. To powoduje, że należy zebrać jak najwięcej dowodów potwierdzających pochodzenie danego przychodu. W zakresie prawa podatkowego obowiązuje otwarty katalog środków dowodowych, bowiem – jak stanowi art. 180 § 1 Ordynacji podatkowej – jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W rezultacie dowodami mogą być wszelkie dokumenty, deklaracje, zeznania, wydruki, wyciągi, ale również i oświadczenia, a także zeznania świadków.
WAŻNE
W celu wykazania źródła przychodów podatnik może posłużyć się każdym dowodem, który nie jest sprzeczny z prawem.
Tematyka przychodów ze źródeł nieujawnionych wciąż budzi bardzo wiele obaw ze strony podatników. Umiejętne poprowadzenie sprawy przez specjalistę z tej dziedziny z pewnością pomoże uniknąć poważnej konsekwencji podatkowej jaką jest 75% podatek. W tym zakresie trzeba bowiem zwrócić uwagę na wiele niuansów podatkowych.
Małżeństwo z Warszawy wzbudziło podejrzenia organu podatkowego, kiedy zakupili luksusową willę o wartości 2 milionów złotych. Ich deklarowane dochody roczne wynosiły 200 000 zł. Urząd Skarbowy wszczął postępowanie w sprawie źródeł nieujawnionych. W toku dochodzenia okazało się, że żona odziedziczyła znaczną sumę pieniędzy po zmarłym krewnym z zagranicy, czego nie zgłosili wcześniej do opodatkowania. Zgodnie z przepisami, po udowodnieniu pochodzenia środków, podatnik unika 75% podatku, a przychód ten podlega opodatkowaniu według skali podatkowej.
Informatyk z Krakowa nabył drogi sprzęt komputerowy oraz samochód sportowy, łącznie na sumę 300 000 zł. Jego roczne zarobki wynosiły 100 000 zł. Urząd Skarbowy podjął śledztwo w sprawie źródeł nieujawnionych. W toku postępowania wyszło na jaw, że informatyk dodatkowo zarabiał na freelancingu dla klientów z zagranicy, co nie zostało wcześniej zgłoszone do urzędu. Ustalenie tych dochodów umożliwiło opodatkowanie ich według właściwej skali, zamiast sankcyjnego 75% podatku.
Artykuł ten rzetelnie wyjaśnia kwestie związane z przychodami ze źródeł nieujawnionych, podkreślając, jak ważne jest pełne i prawidłowe zgłaszanie dochodów do urzędów skarbowych. Przytoczone przykłady pokazują, że w przypadku ustalenia legalnego źródła przychodów, podatnik może uniknąć sankcyjnej stawki 75%, podlegając opodatkowaniu według odpowiedniej skali. Artykuł ten stanowi przewodnik, który może pomóc podatnikom w zrozumieniu i stosowaniu się do przepisów podatkowych, unikając przy tym potencjalnych problemów z prawem.
Potrzebujesz wsparcia w zrozumieniu przepisów podatkowych? Skorzystaj z naszych profesjonalnych porad prawnych online oraz pomocy w przygotowaniu odpowiednich pism podatkowych, aby bezpiecznie i skutecznie nawigować przez zawiłości prawa podatkowego. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...
>> więcej informacji o autorze