W dobie trwającej pandemii koronawirusa ogromna ilość transakcji handlowych przeniosła się do Internetu. Z uwagi na stale zwiększającą się liczbę zakupów online istnieje ryzyko, że konsument trafi na nieuczciwego sprzedawcę. W związku z tym warto przeanalizować, jakie prawa ma konsument wobec nieuczciwych praktyk stosowanych przez przedsiębiorcę. W dzisiejszym artykule omówimy prawa konsumenta wobec nieuczciwego sprzedawcy.
Przede wszystkim wskażmy, że konsumentem jest wyłącznie osoba fizyczna, która zawiera umowy z przedsiębiorcą w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą. W świetle tak ukształtowanej definicji możliwe jest, że dana osoba fizyczna prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, jednakże jednocześnie może mieć status konsumenta, jeżeli w ramach zawartej umowy występuje jako podmiot prywatny dokonujący nabycia do swojego majątku osobistego, a nie firmowego.
Pierwszym aktem, do którego należy sięgnąć w celu ustalenia, jakie są podstawowe prawa konsumenta, jest ustawa o prawach konsumenta. Akt ten określa przede wszystkim zakres obowiązków informacyjnych ze strony sprzedawcy, jak również w dokładny sposób opisuje elementarne prawo konsumenta, jakim jest uprawnienie do odstąpienia od umowy. W tym pierwszym zakresie możemy wskazać, że w przypadku umów zawieranych na odległość sprzedawcy mają obowiązek poinformować konsumenta m.in. o terminie i formie zapłaty, procedurze rozpatrywania reklamacji, prawie do odstąpienia od umowy, ewentualnych kosztach w przypadku odstąpienia od umowy, które ponosi konsument, sytuacjach, gdy konsument traci prawo do odstąpienia od umowy. Dodajmy, że te informacje muszą obligatoryjnie zostać przekazane konsumentowi na etapie sprzedaży, a niedopełnienie tego obowiązku stanowi naruszenie przepisów prawa.
Natomiast ustawowe prawo do odstąpienia od umowy to możliwość odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów. Co ciekawe, jeżeli konsument nie zostanie poinformowany przez nieuczciwego sprzedawcę o przysługującym mu prawie odstąpienia od umowy, to prawo to wygasa dopiero po upływie 12 miesięcy.
Odstąpienie od umowy następuje w skutek złożenia przez konsumenta oświadczenia. Podstawową konsekwencją złożenia tego rodzaju oświadczenia jest uznanie zawartej umowy za nieważną.
Kolejnym aktem, który dotyka materii praw konsumenta, jest Kodeks cywilny (K.c.), a w szczególności przepisy stanowiące o rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej. Z grubsza tłumacząc, jest to odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne lub prawne, w związku z wystąpieniem których kupujący ma określone uprawnienia względem sprzedającego. Regulacje dotyczące rękojmi odnoszą się także do konsumentów.
Zasadniczo, w ramach istniejącej rękojmi nabywca może domagać się obniżenia ceny, odstąpienia od umowy lub usunięcia wady. Tutaj jednak istnieje ważna modyfikacja dotycząca właśnie konsumentów. Otóż, jak podaje art. 560 § 2 K.c., konsument może, zamiast zaproponowanego usunięcia wady, zażądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo – zamiast wymiany rzeczy – żądać usunięcia istniejącej wady. Tutaj jednak ustawodawca zawarł jedno zastrzeżenie, wskazując, że takie uprawnienie jest nieaktywne, jeżeli sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwy do zrealizowania albo wymagałby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę.
Dodajmy także, że strony umowy mogą, w drodze zgodnego oświadczenia woli, rozszerzyć, ograniczyć lub całkowicie wyłączyć odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi. Jednakże, jak wynika z art. 558 K.c., taka ograniczająca modyfikacja nie jest możliwa, jeśli kupujący ma status konsumenta. Wówczas jest to możliwe tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych. Za taki przepis szczególny należy uznać art. 7 ustawy o prawach konsumenta, który podaje, że konsument nie może zrzec się swoich praw ustawowych. Postanowienia umów mniej korzystne dla konsumenta niż postanowienia określone w ustawie o prawach konsumenta są nieważne, a w ich miejsce stosuje się przepisy tejże ustawy.
WAŻNE!
Konsument, który poszukuje informacji na temat swoich praw wobec nieuczciwego sprzedawcy powinien kierować się przepisami Kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta. Oba te akty zawierają szereg uprawnień, a także modyfikacji na korzyść konsumentów.
Tematyka praw konsumenta jest ściśle związana z zagadnieniem nieuczciwych praktyk rynkowych. Ta materia jest regulowana przez ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Ustawa za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje zachowanie sprzedawcy wobec konsumenta, które jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i w wyraźny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta. Wpływ na konsumenta może objawić się jeszcze przed zawarciem umowy, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. W art. 7 tej ustawy znajdujemy tzw. Czarną listę nieuczciwych praktyk rynkowych. Jest to wykaz zachowań i postępowań sprzedawcy, które w każdych okolicznościach powodują wprowadzenie konsumenta w błąd i są kwalifikowane jako nieuczciwe praktyki. Ów katalog jest bardzo obszerny, jednak najczęstszymi praktykami stosowanymi przez nieuczciwych sprzedawców są:
WAŻNE!
Nieuczciwe praktyki rynkowe są zagadnieniem ściśle związanym z prawami konsumenta. Chodzi w tym wypadku o określone zachowania ze strony sprzedającego, które zasadniczo wprowadzają konsumenta w błąd co do towaru lub co do warunków, w jakich nabywa towar.
W przypadku sprzedawcy, który stosuje nieuczciwe praktyki rynkowe, konsument może wystąpić z określonych roszczeniem, w ramach którego może domagać się zaniechania praktyki, usunięcia jej skutków, złożenia przez sprzedawcę oświadczenia o odpowiedniej treści, naprawienia wyrządzonej szkody, zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów. Co ważne, art. 12 ustawy o nieuczciwych praktykach rynkowych, który reguluje prawo konsumenta do takiego żądania, wskazuje, że roszczenie to konsument może wnieść nie tylko wtedy, gdy jego interes został naruszony, ale również na etapie zagrożenia jego interesu. Warto także podkreślić, że w toku prowadzonego postępowania w tym zakresie ciężar dowodu, że dana praktyka rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki wprowadzającej w błąd, spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej, a nie na konsumencie.
Z przedstawionej analizy wynika, że wobec nieuczciwego sprzedawcy konsument posiada wiele uprawnień, które jednak uregulowane są w kilku różnych aktach prawnych. Celem wybrania najlepszego środka obrony warto zasięgnąć pomocy specjalisty z tej dziedziny.
Zakup niezgodny z opisem - Ewa zakupiła online sukienkę, która w rzeczywistości okazała się być zupełnie inna niż na zdjęciach zamieszczonych przez sprzedawcę. Kolor i materiał były zupełnie inne, a rozmiar niezgodny z podaną tabelą rozmiarów. Korzystając z prawa do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni, Ewa zwróciła produkt bez dodatkowych kosztów, a sprzedawca był zobowiązany do zwrotu pełnej kwoty zakupu.
Niezgodność towaru z umową - Tomasz zakupił przez internet smartfon, który po kilku dniach użytkowania zaczął się samoczynnie wyłączać. Skontaktował się ze sprzedawcą, domagając się naprawy w ramach rękojmi za wady fizyczne rzeczy. Sprzedawca próbował odmówić, powołując się na uszkodzenia mechaniczne, które nie były widoczne. Tomasz, powołując się na swoje prawa, zażądał nieodpłatnej naprawy lub wymiany urządzenia na nowe. Sprzedawca, chcąc uniknąć dalszych konsekwencji prawnych, zgodził się na wymianę smartfona.
Nieuczciwe praktyki promocyjne - Julia natknęła się na ogłoszenie promocyjne sklepu internetowego, oferujące ograniczoną partię telewizorów w wyjątkowo niskiej cenie. Po dokonaniu zakupu i wpłaceniu pieniędzy, sklep poinformował ją, że promocja została już zakończona i zaproponował model o niższych parametrach lub zwrot pieniędzy, ale z opóźnieniem. Julia, uznając to za nieuczciwą praktykę rynkową, zgłosiła sprawę do odpowiedniego urzędu ochrony konsumentów, domagając się nie tylko zwrotu pieniędzy, ale również odszkodowania za wprowadzenie w błąd.
W obliczu rosnącej liczby transakcji internetowych i potencjalnego ryzyka spotkania z nieuczciwymi sprzedawcami, konsumentom przysługują konkretne prawa zabezpieczające ich interesy. Artykuł ten podkreśla znaczenie znajomości przepisów ustawy o prawach konsumenta oraz Kodeksu cywilnego, które umożliwiają obronę przed nieuczciwymi praktykami, takimi jak niezgodność towaru z umową czy wprowadzające w błąd reklamy. Świadomość tych praw i gotowość do ich egzekwowania są kluczowe dla ochrony konsumentów w cyfrowym świecie handlu.
Potrzebujesz pomocy w obronie swoich praw konsumenta? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online i profesjonalnego sporządzania pism! Nasz zespół ekspertów zapewni Ci wsparcie i doradztwo w zakresie ochrony przed nieuczciwymi praktykami sprzedawców, pomagając Ci skutecznie dochodzić swoich praw. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...
>> więcej informacji o autorze