Zagadnienie odpowiedzialności małżonka za długi współmałżonka jest od zawsze tematem, który wzbudza spore zainteresowanie. Nie może to zresztą dziwić, skoro każdy z małżonków dba o zabezpieczenie swoich interesów majątkowych. W rezultacie warto odpowiedzieć sobie na podstawowe pytanie, czy żona zawsze odpowiada za długi męża, a mąż za długi żony? W poniższym artykule postaramy się przedstawić ten temat w różnych możliwych konfiguracjach.
Pierwsza kwestia, która wpływa na zakres odpowiedzialności za długi, to rodzaj ustroju majątkowego istniejącego pomiędzy małżonkami. Najpowszechniejszym ustrojem jest wspólność majątkowa małżeńska, która oznacza, że wszelkie składniki majątkowe nabyte i uzyskane w trakcie małżeństwa stanowią wspólną własność małżonków. Co ważne, w tym przypadku mamy do czynienia ze współwłasnością łączną, która ma charakter bezudziałowy. W tym wariancie każdy z małżonków ma pełne prawo do każdego składnika majątku wspólnego, zatem nie jest możliwe wyznaczenie i określenie udziałów.
Pamiętajmy, że wspólność majątkowa powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Do majątku wspólnego nie zaliczamy zatem składników majątku nabytych przed ślubem. Dodatkowo w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) ustawodawca zawarł obszerny katalog składników, które nawet w trakcie małżeństwa wchodzą do majątku osobistego małżonka (np. przedmioty i prawa nabyte w drodze spadku lub darowizny).
WAŻNE!
W przypadku ustroju wspólności małżeńskiej mamy do czynienia z trzema majątkami: majątkiem wspólnym oraz z majątkami osobistymi każdego z małżonków.
Z drugiej strony pomiędzy małżonkami może istnieć także ustrój rozdzielności majątkowej. Powstaje on na skutek zawarcia umowy wyłączającej wspólność majątkową. W tym przypadku należy przede wszystkim pamiętać, że taka umowa (intercyza) nie wywołuje skutku wstecz. Nie ma możliwości zawarcia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.
W ramach rozdzielności małżeńskiej również możliwe jest nabywanie przedmiotów na współwłasność, jednakże w tym wypadku będziemy mówić o współwłasności ułamkowej. W konsekwencji każdy z małżonków będzie właścicielem 50% danej rzeczy (chyba że małżonkowie określą inne proporcje).
WAŻNE!
Jeśli pomiędzy małżonkami zostaje zawarta rozdzielność majątkowa, mamy do czynienia wyłącznie z dwoma majątkami osobistymi małżonków. W tym przypadku nie występuje majątek wspólny, choć należy wskazać, że małżonkowie mają prawo powrotu do wspólności małżeńskiej.
Jeśli w małżeństwie funkcjonuje ustrój rozdzielności majątkowej, to każdy z małżonków odpowiada za długi swoim majątkiem osobistym. Natomiast bardziej skomplikowany jest przypadek, gdy małżonkowie pozostają w ustroju wspólności małżeńskiej. W tym przypadku możemy mieć do czynienia z trzema możliwymi sytuacjami:
Od powyższych reguł istnieje tylko jeden wyjątek, który został określony w art. 30 K.r.o. W myśl tego przepisu małżonkowie odpowiadają solidarnie z tytułu zobowiązań zaciągniętych w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. Co ciekawe, nie ma tu znaczenia, czy drugi z małżonków wyraził zgodę na zaciągnięcie długu w tym zakresie. Ponadto taka solidarna odpowiedzialność powstaje nie tylko w przypadku małżonków pozostających we wspólności małżeńskiej, ale także wobec małżonków w ustroju rozdzielności majątkowej.
Oczywiście nie ma legalnej definicji pojęcia wydatków na zaspokajanie zwykłych potrzeb rodziny. Jedynie przykładowo możemy tu wymienić typowe koszty odnoszące się do wyżywienia, zapewnienia dachu nad głową, odzieży, wychowania i wykształcenia dzieci, ochrony zdrowia, zapewnienia mediów w gospodarstwie domowym itp.
Warto również zwrócić uwagę, że od przedstawionej zasady przewidziano jeden istotny wyjątek. Otóż sąd na skutek wystąpienia ważnych powodów może na żądanie jednego z małżonków postanowić, że za dług będzie odpowiedzialny tylko ten z małżonków, który dług zaciągnął. Takim ważnym powodem może być przykładowo lekkomyślne działanie małżonka, który pochopnie zaciągnął spory dług.
WAŻNE!
Możliwość egzekucji z majątku małżonka za długi zaciągnięte przez drugiego małżonka jest uwarunkowana bardzo wieloma czynnikami. W grę wchodzi zarówno to, w jakim ustroju małżeńskim pozostają małżonkowie, oraz to, czy wyrażona została zgoda na zaciągnięcie zobowiązania, a także czy dług dotyczył zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.
Wiele osób zastanawia się, czy rozwód jest dobrym rozwiązaniem w kontekście możliwości uniknięcia odpowiedzialności za długi małżonka.
W tym przypadku należy bardzo wyraźnie podkreślić, że rozwód nie niweluje uprzednio zaciągniętych zobowiązań. Te funkcjonują nadal i choć w przypadku rozwodu najczęściej dochodzi do podziału majątku małżonków, to wierzyciele nadal mogą domagać się spłaty.
Jeżeli dług został zaciągnięty w ramach majątku wspólnego, to po rozwodzie wierzyciel może domagać się spłaty długu w równych częściach od rozwiedzionych małżonków. Może także domagać się spłaty długu od jednego z nich, a dalsze rozliczenie następuje pomiędzy byłymi małżonkami.
Jeśli natomiast dług zaciągnął jeden małżonek bez zgody drugiego, to po rozwodzie wierzyciel będzie mógł prowadzić egzekucję wyłącznie wobec tego małżonka, który dług zaciągnął. Były małżonek, który nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania, nie będzie odpowiadał za dług byłego męża (żony). Ta sama reguła będzie odnosić się do długów zaciągniętych jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego.
WAŻNE!
To, w jakich warunkach zostaje zaciągnięty dług, rzutuje następnie na kwestie odpowiedzialności współmałżonka po rozwodzie. Możliwe są jednak takie sytuacje, w których po rozwodzie małżonek nie będzie odpowiadał za długi byłego męża lub żony.
Podsumowując, wskazać należy, że zagadnienie odpowiedzialności za długi zaciągnięte przez małżonka, jest bardzo złożone i rozbudowane. Analiza prawa nie daje możliwości wskazania jednego prostego rozwiązania pozwalającego na uniknięcie odpowiedzialności, ponieważ kwestia ta uzależniona jest od bardzo wielu czynników. Warto zatem zwrócić się w takiej kwestii o pomoc do profesjonalnego doradcy.
Czy żona odpowiada za długi męża po jego śmierci? Jaki jest termin na odrzucenie spadku przez wdowę i dzieci zmarłego? Zadaj pytanie prawnikowi i opisz nam swój problem wypełniając formularz poniżej ▼▼▼
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...
>> więcej informacji o autorze