Podatkowe skutki cesji leasingu z powodu trudnej sytuacji finansowej przedsiębiorcy

• Autor: Marcin Sądej

Trudna sytuacja finansowa spowodowana kryzysem gospodarczym może prowadzić do podejmowania przez przedsiębiorców różnych decyzji finansowych mających na celu zmniejszenie obciążeń ekonomicznych. Taką decyzją może być przykładowo zawarcie umowy cesji leasingu samochodu firmowego. W dzisiejszym artykule zastanowimy się, jakie są skutki podatkowe cesji leasingu dla obu stron.

Cesja leasingu dla zbywcy

Podatnik, który zbywa auto w drodze umowy cesji, ma obowiązek rozpoznania przychodu w zakresie, w jakim strony umowy ustaliły kwotę odstępnego. W takim przypadku przychód należy rozpoznać na zasadach ogólnych, czyli zgodnie z art. 14 ust. 1c ustawy PIT.

Odstępne z tytułu cesji umowy leasingu to kwota, którą wypłaca dotychczasowemu korzystającemu przejmujący przedmiot leasingu. Pozwala to poprzedniemu korzystającemu na odzyskanie części środków finansowych włożonych w przedmiot leasingu. Co do zasady, wysokość odstępnego jest „wyrównaniem” do wartości rynkowej przedmiotu leasingu. Dzieje się tak przeważnie w sytuacji, kiedy pozostałe do końca raty przejmowanej umowy leasingowej są niższe niż wartość rynkowa samochodu.

Zgodnie z tym przepisem za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 1, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 1e, 1h-1j i 1n-1p, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności.

Pojawia się również pytanie, czy podatnik ma obowiązek korekty wydatków na opłacenie rat leasingowych, które ujął jako koszt uzyskania przychodów. W tym zakresie warto odnieść się do treści interpretacji Dyrektora KIS z dnia 18.06.2020 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.126.2020.1.PB, gdzie organ podatkowy wskazał, że opłaty z tytułu umowy leasingu dotyczącej użytkowania samochodu osobowego stanowią koszty uzyskania przychodów. Sytuacji tej nie może zmienić zaistniałe w późniejszym czasie zdarzenie, skutkujące wcześniejszym rozwiązaniem umowy leasingu. Wydatki poniesione przez leasingobiorcę w okresie, w którym używał przedmiotu leasingu, były dokonane w celu uzyskania przychodów. Stąd też wspomniane wydatki spełniają przesłanki i nadal stanowić będą koszt uzyskania przychodów.

Podatnik nie ma zatem obowiązku korygowania kosztów uzyskania przychodów z tytułu opłat leasingowych o dotychczas poniesione.

Kolejną ważną kwestią, do której należy się odnieść, jest opłacone ubezpieczenie. Jak wiadomo, podatnik opłaca polisę na cały rok z góry. W związku z tym w przypadku cesji leasingu pojawia się pytanie o konieczność proporcjonalnej korekty kosztu z tego tytułu do pozostałego okresu objętego polisą. W tym zakresie sprawa nie jest jednoznaczna, jednak warto zwrócić uwagę na treść interpretacji Dyrektora KIS z dnia 14.11.2017 r., nr 0111-KDIB1-3.4010.322.2017.1.MBD, gdzie organ podatkowy wskazał, że na skutek sprzedaży środka trwałego nie powstaje konieczność korekty polisy ubezpieczeniowej.

To stanowisko można na zasadzie analogi odnieść do odpłatnej umowy cesji leasingu. Umowa cesji jest bowiem dokonana w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, czyli poniesiony na ubezpieczenie wydatek pozostawał w związku z przychodem z działalności gospodarczej.

Cesja leasingu dla nabywcy

Z perspektywy nabywcy warto odnieść się do przepisów limitujących wysokość rat leasingowych możliwych do zaliczenia w kosztach podatkowych. Jak stanowi art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy PIT – nie stanowią kosztów uzyskania przychodów opłaty wynikające z umowy leasingu samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł (225 000 zł w przypadku samochodów elektrycznych) pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.

Zatem podatnik, który zawarł umowę leasingu operacyjnego samochodu osobowego o wartości wyższej niż 150 000 zł, do kosztów uzyskania przychodów może zaliczyć opłaty w wysokości nieprzekraczającej ich części ustalonej w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.

Pojawia się w tym miejscu pytanie, czy w przypadku cesji leasingu należy przyjąć wartość wynikającą z pierwotnej umowy, czy też wartość w momencie dokonywania cesji. Mając to na uwadze, należy podkreślić, że cesja umowy leasingu, w wyniku której następuje zmiana dotychczasowego korzystającego, powoduje, że nowy korzystający stosuje zasady rozliczenia obowiązujące od dnia cesji. W konsekwencji należy wskazać, że cesjonariusz jest zobligowany do stosowania nowych regulacji, niezależnie od tego, kiedy cedent zawarł pierwotną umowę. A zatem, jeżeli wartość samochodu będącego przedmiotem leasingu przekracza 150 000 zł, to raty leasingowe oraz koszty zawarcia takiej umowy cesji nie będą kosztem w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.

Nowy korzystający, rozliczając koszty podatkowe z tytułu przejętej umowy leasingowej, jest zobowiązany do stosowania limitu, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 47a ustawy, który ustala się na podstawie wartość samochodu osobowego, będącego przedmiotem umowy. Zatem mimo że przejmuje umowę leasingu w trakcie jej trwania, to limit odnosi się do wartości samochodu z pierwotnego brzmienia umowy leasingu. Wydatki z tytułu odstępnego stanowią formę opłaty za przejęcie umowy leasingu, w związku z tym również powinny podlegać limitowaniu.

Kolejna kwestia, do której warto się odnieść, to odliczenie podatku VAT. W tym zakresie zarówno w przypadku faktury dokumentującej cesję leasingu, jak również w przypadku rat leasingowych samochodu osobowego należy kierować się regułami odliczania podatku naliczonego określonymi w art. 86a ustawy VAT. W konsekwencji, jeśli przejęty samochód jest wykorzystywany zarówno do celów firmowych, jak i prywatnych, to podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego, ale jedynie w 50%. Dopiero pełne wykorzystywanie pojazdu na potrzeby firmowe (potwierdzone prowadzoną ewidencją przebiegu pojazdu oraz złożona informacją VAT-26) daje możliwość pełnego odliczenia podatku VAT.

Cesja leasingu samochodu osobowego pozwala na uwolnienie się od konieczności opłacania rat leasingowych. Dodatkowo istnieje możliwość zarobku w postaci kwoty odstępnego. Jest to zatem jeden ze sposobów przeprowadzenia optymalizacji finansowej w trudnej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorcy.