Grunty niestanowiące gospodarstwa rolnego - jaki podatek?

• Autor: Marcin Sądej

Właściciele gruntów mogą mieć problem z prawidłowym określeniem, jaki rodzaj podatku majątkowego należy opłacać w przypadku, gdy grunty nie spełniają kryterium gospodarstwa rolnego. W poniższym artykule postaramy się ustalić, jaki podatek właściciel gruntu powinien w takim przypadku opłacać.

Zakres przedmiotowy podatku rolnego oraz podatku od nieruchomości

Zarówno podatek rolny, jak i podatek od nieruchomości są podatkami majątkowymi nakładanymi na podmioty już z samego tytułu legitymowania się prawem własności. Oczywistym jest jednak, że ten sam grunt nie może być równocześnie obciążony dwoma podatkami, dlatego też konieczne jest dokonanie prawidłowego rozróżnienia.

Jak podaje art. 1 ustawy o podatku rolnym – opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. W myśl art. 2 ust. 1 ustawy – za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Natomiast na mocy art. 4 ust. 1 ustawy – podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi:

1) dla gruntów gospodarstw rolnych – liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego;

2) dla pozostałych gruntów – liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

W kontekście powyższego przede wszystkim zwróćmy uwagę, że opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają użytki rolne. Nie jest zatem konieczne występowanie gospodarstwa rolnego, aby można było nałożyć podatek rolny.

Kwestia gospodarstwa rolnego ma znaczenie przy ustalaniu podstawy opodatkowania, ale nie przy określaniu zakresu przedmiotowego opodatkowania.

Jeżeli natomiast przejdziemy na grunt podatku od nieruchomości, to w myśl art. 2 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych – opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:

1. grunty;
2. budynki lub ich części;
3. budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Zaś w świetle art. 2 ust. 2 tejże ustawy – opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.

Sformułowanie „grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej” oznacza, że na gruncie muszą być wykonywane rzeczywiste czynności składające się na prowadzenie działalności gospodarczej. Czynności te muszą być wykonywane w sposób trwały i tak, że w zasadzie wykluczają prowadzenie innej działalności (w tym rolniczej). Jeżeli natomiast wydzierżawiony czy też nabyty grunt sklasyfikowany jako rolny jest w posiadaniu przedsiębiorcy, który nie wykorzystuje go na prowadzenie działalności, to nie ma podstaw do opodatkowania tego gruntu podatkiem od nieruchomości.

Z gruntami zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej mamy do czynienia w przypadku podjęcia przez przedsiębiorcę na tych gruntach działań zmierzających do osiągnięcia przychodu, w tym także czynności przygotowawczych, m.in. polegających na budowie inwestycji przeznaczonej do tej działalności. Chodzi tutaj o działania faktyczne na gruncie polegające na ingerencji w grunt w taki sposób, aby powodowały one zmiany w gruncie uniemożliwiające jego wykorzystanie jako grunt rolny, tj. rozpoczęcie działań na gruncie lub jego wyłączenie z produkcji rolnej.

Użytki rolne niebędące gospodarstwem rolnym

Użytki rolne niebędące gospodarstwem rolnym również podlegają podatkowi rolnemu. Podkreślenia zatem wymaga, że okoliczność opłacania podatku rolnego nie jest determinowana ani prowadzeniem aktywnej działalności rolniczej, ani też posiadaniem gospodarstwa rolnego czy też wykształcenia rolniczego przez właściciela gruntu.

Decydujący jest w tym przypadku status gruntu jako użytku rolnego. Nawet jeżeli użytek rolny znajdowałby się w granicach administracyjnych miasta, to właściciel i tak opłacałby podatek rolny, a nie podatek od nieruchomości.

Pismo z dnia 27.12.2013 r., wydane przez: Urząd Miasta w Łodzi, DFP-Fn-I.310.1.2013:

Najważniejszym kryterium pozwalającym na klasyfikację przedmiotu opodatkowania będą więc dane wynikające z ewidencji gruntów, ale ustawodawca wprowadził również kryterium uzupełniające w postaci sposobu użytkowania gruntu. Przepis ustawy o podatku rolnym wyłącza możliwość nałożenia takiego podatku jedynie dla gruntów zajętych na działalność gospodarczą. Jeżeli grunty stanowią użytki rolne, to w części niezajętej na działalność gospodarczą nie mogą podlegać podatkowi od nieruchomości. Taka konstrukcja oznacza, że możliwe jest opodatkowanie jednej działki częściowo podatkiem od nieruchomości, a częściowo podatkiem rolnym, ponieważ ostatecznie o sposobie opodatkowania przesądza faktyczne wykorzystanie terenu.

W rezultacie właściciel jednej działki sklasyfikowanej jako użytki rolne może płacić obydwa rodzaje podatku: od części zajętej pod działalność gospodarczą – podatek od nieruchomości, a od pozostałej – rolny. Podkreślić jednak należy, że w takiej sytuacji należy precyzyjnie określić powierzchnię gruntu zajętą na prowadzenie działalności gospodarczej a także powierzchnię oraz klasę gruntu części działki nie zajętej na prowadzenie działalności gospodarczej.

Przechodząc do podsumowania, należy wskazać, że wbrew obiegowej opinii podatek rolny nie jest dedykowany wyłącznie do gruntów spełniających warunki gospodarstwa rolnego. Każdy grunt będący użytkiem rolnym będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem rolnym pod warunkiem, że nie został zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej.