Działalność rolnicza bez gospodarstwa rolnego - jakie podatki?

• Autor: Marcin Sądej

Działalność rolnicza nieodzownie kojarzy się z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Może jednak dojść do sytuacji, gdy podatnik nie posiada gruntów, które mogłyby być kwalifikowane jako gospodarstwo rolne. W związku z tym pojawia się pytanie, jakie podatki należy w tym przypadku odprowadzać.

Działalność rolnicza a podatek dochodowy

Jeżeli przedstawione zagadnienie chcemy przeanalizować pod kątem podatku dochodowego, to w pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT – opodatkowaniu tym podatkiem nie podlega działalność rolnicza z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej.

Jak wskazuje art. 2 ust. 2 ustawy PIT – działalnością rolniczą, w rozumieniu ust. 1 pkt 1, jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:

1. miesiąc – w przypadku roślin,
2. 16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
3. 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
4. 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt
   – licząc od dnia nabycia.

Ponadto za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów jako użytki rolne o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Proszę zwrócić uwagę, że powyższa definicja działalności rolniczej w ogóle nie odnosi się do gospodarstwa rolnego ani do pojęcia rolnika. To zatem prowadzi do wniosku, że możliwe i prawnie dopuszczalne jest prowadzenie działalności rolniczej poza gospodarstwem rolnym.

Nie ma zatem znaczenia, jaki jest status osoby wykonującej działalność rolniczą. Nie jest istotne to, czy ma wykształcenie rolnicze, ani też nie jest istotne czy posiada gospodarstwo rolne w rozumieniu ustawy. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku przychody z działalności rolniczej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT.

Działalność rolnicza bez gospodarstwa rolnego a podatek VAT

W dalszej części przejdźmy do podatku VAT. W zakresie tego podatku również mamy do czynienia z pojęciem rolnika ryczałtowego.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy VAT – podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy – działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT – zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego. Zgodnie z art. 2 pkt 19 ustawy VAT – przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3.

W świetle powyższego, status rolnika ryczałtowego uzależniony jest od spełnienia dwóch warunków: musimy mieć do czynienia z dostawą produktów rolnych i produkty te muszą pochodzić z działalności rolniczej.

Jak podaje art. 2 pkt 15 ustawy VAT – przez działalność rolniczą rozumie się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro”, fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (CN 4403 41 00 i 4403 49) oraz bambusa (CN 1401 10 00), a także świadczenie usług rolniczych.

Natomiast w myśl art. 2 pkt 20 ustawy VAT – przez produkty rolne rozumie się towary pochodzące z własnej działalności rolniczej rolnika ryczałtowego.

Zwróćmy zatem uwagę, że żadna z ww. definicji nie odnosi się do gospodarstwa rolnego w rozumieniu podatku rolnego ani też do statusu rolnika czy posiadanego wykształcenia rolniczego.

W świetle powyższego, dla uzyskania statusu rolnika ryczałtowego nie jest konieczne posiadanie gospodarstwa rolnego rozumianego jako grunt rolny o powierzchni min. 1 ha. Nie jest również konieczne posiadanie wykształcenia rolniczego. Produkcja roślinna jest działalnością rolniczą w myśl art. 2 pkt 15 ustawy VAT. Pochodzące z produkcji rośliny są produktami rolnymi w myśl art. 2 pkt 20 ustawy VAT. W konsekwencji dostawa w tych warunkach czyni z danej osoby rolnika ryczałtowego.

W interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 08.03.2017 r., nr 1061-IPTPP3.4512.707.2016.2.MJ, czytamy:

Końcowo dodajmy, że w myśl art. 118 ustawy VAT rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działalności rolniczej dostarczający produkty rolne jest zwolniony z obowiązku:

1. wystawiania faktur;
2. prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług;
3. składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej, o której mowa w art. 99 ust. 1;
4. dokonania zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R.

Reasumując, należy wskazać, że zarówno na gruncie podatku VAT, jak i podatku PIT prowadzenie działalności gospodarczej nie jest uwarunkowane okolicznością posiadania przez podatnika gospodarstwa rolnego rozumianego jako obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy.