Jak przywrócić termin na wniesienie odwołania?

• Marcin Sądej

Jednym z podstawowych praw, które przysługują stronie postępowania, jest prawo do wniesienia odwołania od decyzji. Przepisy określają konkretny termin, w którym taki dokument można złożyć. Z uwagi na różne sytuacje życiowe strona może nie mieć możliwości dotrzymania terminu. Wyjściem z takiej sytuacji jest instytucja przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej regulacjom obowiązującym w tym zakresie.

Przywrócenie terminu w przepisach prawa

Instytucja przywrócenia terminu jest uregulowana w kilku aktach prawnych. Regulacje na ten temat odnajdziemy zarówno w art. 162 Ordynacji podatkowej, jak i w art. 58 Kodeksu postępowania administracyjnego (K.p.a.). Zasadniczo normy te zbudowane są z podobnych mechanizmów działania, w związku z tym przeanalizujemy je w sposób ogólny.

Otóż w przypadku uchybienia terminu (w tym terminu do wniesienia odwołania) strona może złożyć wniosek o jego przywrócenie, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez winy. Wniosek taki należy złożyć do organu w terminie 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia. Jednocześnie z wnioskiem o przywrócenie terminu należy dopełnić czynności, dla której określono termin. Nie można przywrócić terminu na złożenie wniosku o przywrócenie terminu.

Zanim przejdziemy do szczegółowego omówienia poszczególnych przesłanek, trzeba wyraźnie podkreślić, że przywróceniu podlegają wyłącznie terminy procesowe. Nie podlegają natomiast przywróceniu terminy o charakterze materialnym, czyli takie, które kształtują określone prawa oraz obowiązki. Przykładowo strona może złożyć wniosek o przywrócenie terminu na złożenie odwołania od decyzji, ale nie może złożyć wniosku o przywrócenie terminu na złożenie deklaracji podatkowej, ponieważ jest to termin materialny. Dodatkowo wskażmy, że przywrócenie terminu zawsze odbywa się na wniosek strony. Organ państwowy nie może zatem przywrócić terminu z urzędu.

Brak winy w niedotrzymaniu terminu na złożenie odwołania

Pierwszą przesłanką, którą podatnik musi wykazać, jest brak winy w uchybieniu terminu. Istotne jest zatem, aby brak złożenia odwołania wynikał z niezawinionych działań strony. W tym przypadku chodzi o okoliczności o charakterze obiektywnym, takie jak nagła i ciężka choroba czy klęski żywiołowe. Muszą wystąpić takie okoliczności, których strona nawet przy dołożeniu największego wysiłku nie była w stanie przezwyciężyć.

W doktrynie podkreśla się, że nie uzasadnia przywrócenia terminu okoliczność przebywania na zwolnieniu lekarskim, natłok obowiązków, brak wiedzy o możliwości złożenia odwołania czy błąd w obliczeniu terminu na wniesienie odwołania. Co ciekawe, okoliczność braku winy musi być uprawdopodobniona, a nie udowodniona. Jaka jest różnica pomiędzy uprawdopodobnieniem a udowodnieniem? Jak wskazuje orzecznictwo sądowe, uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym wobec dowodu. Dowód należy rozumieć w sposób ścisły i dający pewność co do danych okoliczności. Natomiast prawdopodobieństwo daje jedynie pewną wiarygodność odnośnie określonego faktu.

Termin na złożenie wniosku o przywrócenie terminu

Przepisy wskazują jednoznacznie, że wniosek strony o przywrócenie terminu należy złożyć w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. W konsekwencji siedmiodniowy termin należy obliczać od pierwszego dnia, w którym strona miała możliwość podjęcia uchybionej czynności. Warto zaznaczyć, że nie jest możliwe przywrócenie wskazanego powyżej terminu. Przedstawmy ten przypadek na przykładzie.

Obowiązki związane z wnioskiem o przywrócenie terminu

W pierwszej kolejności wskażmy, że wniosek o przywrócenie terminu należy złożyć do organu właściwego w sprawie. Zatem wniosek ten nie jest składany do organu wyższej instancji.

Organ po rozpatrzeniu wniosku wydaje postanowienie o przywróceniu lub odmowie przywrócenia terminu, na które przysługuje stronie zażalenie. Warto podkreślić, że sam wniosek o przywrócenie terminu jest niewystarczający. Równocześnie bowiem należy dopełnić czynności, dla której był określony termin. Jeżeli rozpatrujemy przykład terminu na wniesienie odwołania, to wraz z wnioskiem strona powinna dołączyć odwołanie. Jeśli strona złoży sam wniosek, to organ powinien wezwać stronę do usunięcia braku w terminie 7 dni z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie wniosku o przywrócenie terminu bez rozpatrzenia. Również i to odbywa się w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

Wstrzymanie wykonania decyzji w związku z wniesieniem wniosku o przywrócenie terminu

Decyzje, w stosunku do których nie wniesiono odwołania, stają się ostateczne i podlegają wykonaniu. To może rodzić problemy dla strony postępowania, która bez swej winy nie złożyła odwołania w terminie i chce przywrócenia terminu. Aby nie dopuścić do problematycznych sytuacji, strona została wyposażona w uprawnienie do złożenia żądania o wstrzymaniu wykonania decyzji lub postanowienia. Strona takie żądanie może wnieść jeszcze przed rozpatrzeniem przez organ podania o przywrócenie terminu.

Jak widać z przedstawionych regulacji, uchybienie terminu do wniesienia odwołania nie jest sytuacją bez powrotu. Strona może jeszcze obronić swoje interesy dzięki instytucji przywrócenia terminu. Należy jednak pamiętać, że dla skuteczności wniosku konieczne jest spełnienie przesłanek ustawowych, które muszą zostać spełnione.