Strata podatkowa – odliczenie straty od dochodu w kolejnych latach

• 2024-02-11
• Autor: Marcin Sądej

Powszechnie wiadomo, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega wygenerowany dochód. Nie zawsze jednak mamy do czynienia wyłącznie z dochodem. W pewnych sytuacjach podatnicy osiągają bowiem stratę podatkową. Z uwagi na fakt, że strata może być w kolejnych latach odliczona od dochodu, warto pochylić się nad przepisami odnoszącymi się do straty podatkowej.

Kiedy powstaje strata podatkowa?

Odpowiedź na postawione pytanie ma charakter elementarny. Pozwala bowiem na stwierdzenie, że strata faktycznie wystąpiła. W tym zakresie musimy sięgnąć do treści art. 9 ust. 2 ustawy PIT. Przepis wprowadza ogólną regułę stwierdzającą, że dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Powyższy mechanizm wydaje się być prosty. Jeżeli suma kosztów przekracza sumę przychodów, to możemy mówić o powstaniu straty. Kluczowe jest jednak użycie przez ustawodawcę zwrotu „z danego źródła przychodu”.

Trzeba bowiem mieć na uwadze, że w przypadku podatku dochodowego podatnicy mogą uzyskiwać przychody z kilku różnych źródeł. Katalog został określony w art. 10 ust. 1 ustawy PIT i przykładowo obejmuje takie źródła, jak stosunek pracy, działalność gospodarcza, kapitały pieniężne. W ramach każdego z tych źródeł podatnika może osiągać zarówno dochód, jak i stratę. Możliwe są zatem sytuacje mieszane, w których osoba fizyczna z jednego źródła uzyskuje dochód, a z innego stratę.

Zasady odliczania straty podatkowej

Jak wskazaliśmy na wstępie, strata podatkowa może zostać odliczona od dochodu. Jest to rozwiązanie korzystne dla podatników, ponieważ strata powstała w jednym roku może pomniejszyć dochód (a w konsekwencji podatek) w kolejnym roku podatkowym.

Odliczanie straty nie odbywa się jednak na dowolnych zasadach. W tym względzie należy kierować się zasadą określoną w art. 9 ust. 3 ustawy PIT. W myśl tego przepisu – o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, podatnik może:

1. obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty, albo
2. obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł; nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

Zwróćmy uwagę na kilka istotnych elementów. Po pierwsze strata podlega odliczeniu wyłącznie z tego źródła, w którym została wygenerowana. Jest to bardzo ważna informacja, ponieważ wyklucza to możliwość rozliczania straty w ramach innego źródła niż to, w którym powstała.

Po drugie ustawa daje nam dwie możliwości odliczania straty. Otóż podatnik ma zasadniczo 5 lat na odliczenie powstałej straty. Jeżeli kwota odliczenia nie przekracza 5 mln zł, może tego dokonać jednorazowo. W pozostałych przypadkach odliczenie nie może przekroczyć w danym roku 50% wysokości straty.

Kiedy nie można odliczyć straty podatkowej?

Prawo do odliczenia straty nie ma charakteru bezwzględnego. Przewidziano bowiem przypadki, w których odliczenie straty jest niedopuszczalne.

Jak stanowi art. 9 ust. 3a ustawy PIT odliczenie od dochodu nie ma zastosowania do strat:

1. z odpłatnego zbycia rzeczy i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8;
2. z odpłatnego zbycia walut wirtualnych;
3. z niezrealizowanych zysków, o których mowa w art. 30da;
4. ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatku dochodowego.

W powyższych przypadkach nawet rzeczywiście wygenerowana strata podatkowa nie może zostać odliczona od dochodu w kolejnych latach podatkowych.

Strata podatkowa a sprzedaż kilku nieruchomości

Wiemy już, że strata podatkowa wygenerowana ze sprzedaży nieruchomości w jednym roku nie może zostać odliczona od dochodu w roku następnym. Co jednak w sytuacji, gdy w tym samym roku podatnik sprzedaje dwie nieruchomości i osiąga odpowiednio dochód oraz stratę?

W tym przypadku możemy odnaleźć interpretacje prezentujące korzystne dla podatników stanowisko fiskusa. Przykładowo w piśmie z 29.01.2019 r., nr 0115-KDIT2-1.4011.431.2018.2.MK, Dyrektor KIS stwierdził, że należy zsumować łącznie przychody uzyskane ze sprzedaży obu nieruchomości i pomniejszyć je o poniesione koszty uzyskania przychodu. Dlatego też w zeznaniu PIT-39 sumuje się przychody i koszty dotyczące sprzedaży obu nieruchomości.

Tematyka odliczania straty podatkowej jest z pewnością zagadnieniem interesującym dla wielu podatników, ponieważ kwestia ta może bezpośrednio wpływać na wysokość podatku do zapłaty. Umiejętne odliczenie straty w oparciu o obowiązujące reguły stanowi przykład legalnej i zgodnej z prawem optymalizacji podatkowej. Warto zatem znać odpowiednie mechanizmy w tym zakresie lub oprzeć się w tym względzie na opinii specjalisty.