Sprzedaż mieszkania i transfer środków między małżonkami, opodatkowanie a wspólność majątkowa

• 2025-07-10
• Autor: Adam Nowak

Żona posiadała mieszkanie darowane jej przez mamę do majątku osobistego, kiedy już byliśmy małżeństwem. Po 5 latach mieszkanie zostało sprzedane – żona ma zaświadczenie z urzędu skarbowego, że nie musi płacić podatku od darowizny za to mieszkanie. Chcielibyśmy przetransferować pieniądze do UK. Czy pieniądze ze sprzedaży mieszkania żona w części może przelać na moje konto (małżonka), czy to jest jakaś kolejna forma darowizny i podlega opodatkowaniu lub zgłoszeniu do US? Chcemy jedynie „przesunąć” pieniądze do majątku wspólnego, a nie do mojego osobistego. Nie jesteśmy rezydentami podatkowymi w Polsce.

Darowizna jako przysporzenie bez ekwiwalentu

Opodatkowaniu w RP – niezależnie od posiadanej rezydencji podatkowej – podlegają umowy darowizny, jeżeli obdarowany ma polskie obywatelstwo lub miejsce stałego pobytu na terenie RP.

Na podstawie art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Darowizna jest więc czynnością, której celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego), a zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Wspólność majątkowa małżonków

Jednocześnie stwierdzić należy, że stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umowne, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Bezudziałowy charakter współwłasności małżeńskiej

Z uwagi na bezudziałowy charakter współwłasności małżeńskiej nie jest możliwe uznanie przelewów dokonywanych pomiędzy małżonkami za darowiznę.

Jak wskazał NSA w wyroku z dnia 04.04.2018 I FSK 887/16:

„Nie można, co do zasady, utożsamiać przelewu na rachunek bankowy małżonka z darowizną. W pierwszej kolejności należy zbadać, czy przekazywane kwoty pieniężne pochodzą z majątku oddzielnego męża, czy z majątku dorobkowego (wspólnego) małżonków. Małżonkowie, między którymi panuje ustrój wspólności małżeńskiej, nie mogą dokonywać między sobą przeniesienia własności składników wspólnego majątku, składniki te mieszczą się bowiem w ich wspólności majątkowej.”

Przekazania środków pieniężnych ze sprzedaży majątku osobistego do majątku wspólnego

Podobnie też Pismo z dnia 6.08.2020 r., wydane przez: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, 0111-KDIB2-3.4015.84.2020.2.BD, w którym stwierdza, że przesunięcia pomiędzy małżonkami nie stanowią darowizny, która podlegałaby opodatkowaniu podatkiem SD i ewentualnie podlegała zgłoszeniu do US:

„Z analizowanej sprawy wynika, że przekazanie środków pochodzących z majątku osobistego żony Wnioskodawcy na zakup nieruchomości stanowiącej majątek wspólny stanowiło jedynie nakład na majątek wspólny z majątku osobistego żony Wnioskodawcy i nie przybrało postaci umowy darowizny (jak zresztą w uzupełnieniu wniosku twierdzi sam Wnioskodawca), ani też innej czynności wymienionej w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zatem przekazanie tych środków nie powoduje powstania obowiązku podatkowego na gruncie podatku od spadków i darowizn. Z tak przedstawionego stanu faktycznego wynika, że mamy do czynienia z przekazaniem środków pieniężnych ze sprzedaży majątku osobistego żony Wnioskodawcy do majątku wspólnego małżonków, tj. poczynieniem nakładów przez jednego z małżonków na majątek wspólny. Zatem nie będzie zachodziła konieczność zgłaszania tego faktu do urzędu skarbowego, skoro nie doszło do darowizny, a jedynie do przekazania środków pieniężnych ze sprzedaży majątku osobistego do majątku wspólnego.”

Przelew to nie darowizna

W konsekwencji, jeżeli pozostają Państwo w ustroju wspólności małżeńskiej i przelewy odbywają się w ramach majątku wspólnego małżonków, czyli nie dochodzi do darowizny na rzecz majątku osobistego małżonka, to takie przelewy nie stanowią darowizny i nie podlegają ani opodatkowaniu, ani też zgłoszeniu do US.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59