Mamy 12 503 opinii naszych Klientów

Darowizna mieszkania przez zadłużonego ojca, czy córka może stracić nieruchomość?

Pół roku temu tata nabył prawo do 1/2 mieszkania własnościowego spółdzielczego po zmarłej siostrze, ponieważ nie zrzekł się spadku. Dwa miesiące temu zachorował na raka. Postanowił przekazać je córce w darowiźnie. Oprócz niej ma jeszcze dwóch synów z poprzednich związków. Obecnie ciąży na nim spłata długów do funduszu alimentacyjnego. Komornik zajmuje część emerytury. Oprócz tego w jego dokumentach znaleziono wezwanie do zapłaty dwóch kredytów. Czy w takiej sytuacji , gdy przepisze mieszkanie na córkę, a wszystkie dzieci po jego śmierci odrzucą spadek , mieszkanie może zostać odebrane w wyniku skargi pauliańskiej córce? Jak wyglądałoby to postępowanie?

Darowizna mieszkania przez zadłużonego ojca, czy córka może stracić nieruchomość?

Skarga pauliańska

Jeżeli tata posiada dłużników i dokonał darowizny na rzecz córki, wyzbywając się swojego majątki, to wierzyciel lub wierzyciele jak najbardziej mogą złożyć skargę pauliańską, która ma na celu przywrócenie stanu poprzedniego, a więc powrócenie formalne majątku do taty – nie powoduje to, że majątek fizycznie przechodzi na rzecz taty, ale wyrok korzystny dla wierzyciela daje mu możliwość zaspokojenia się ze spornej nieruchomości.

Zgodnie bowiem z treścią art. 527 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli”.

Mając na uwadze powyższe, wierzyciel pozywa w tym postępowaniu osobę, na której została wykonana darowizna, to więc córka jest stroną postępowania. Konstrukcja skargi pauliańskiej ma na celu zabezpieczenie wierzyciela właśnie na wypadek takiego nielojalnego i sprzecznego z dobrymi obyczajami zachowania dłużnika. W ramach ochrony wierzyciela przed nieuczciwymi działaniami dłużnika dokonywanymi z pokrzywdzeniem wierzyciela skarga pauliańska pozwala na przełamanie zasady, zgodnie z którą wierzyciel może szukać zaspokojenia wyłącznie w obrębie masy majątkowej dłużnika. Dzieje się tak w wyniku podważenia skuteczności czynności prawnych dłużnika, które doprowadziły dłużnika do stanu niewypłacalności lub też które już istniejącą niewypłacalność pogłębiły. Wierzyciel może się bowiem domagać uznania takich czynności za bezskuteczne w stosunku do niego. Bezskuteczność ta ma charakter względny, ponieważ zachodzi tylko w stosunku do wierzyciela, który czynność zaskarżył.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Zaspokojenie wierzycieli z mieszkania

W rezultacie, w przypadku zadośćuczynienia przez wierzyciela wymogom dowodowym określonym w przepisach tytułu X oraz w przypadku orzeczenia przez sąd o bezskuteczności określonych czynności prawnych dłużnika, wierzyciel będzie miał prawo dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności – z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej (będącej beneficjentem podważonej przez sąd czynności dłużnika) – z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły (art. 532).

Wyrok uznający na podstawie art. 527 bezskuteczność określonej czynności prawnej przenoszącej przedmiot lub prawo z majątku dłużnika do majątku osoby trzeciej, nie powoduje ich powrotu do majątku dłużnika, lecz jedynie daje wierzycielowi prawo zaspokojenia się z tego przedmiotu lub prawa, pozostających nadal w majątku osoby trzeciej, przed jej wierzycielami (wyr. SN z 7.10.2011 r., sygn. akt II CSK 3/11).

Wierzyciel może prowadzić egzekucję z tego przedmiotu lub prawa na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi, bez konieczności uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko osobie trzeciej (post. SN z 7.4.2011 r., sygn. akt IV CSK 375/10).

Ponadto, jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Zgodnie więc z powyższym, a także w myśl art. 531 § 1 uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.

Z uwagi na to, to właśnie córka stanie się stroną niniejszego postępowania i w przypadku korzystnego dla wierzyciela wyroku wierzyciel może zaspokoić się z tego majątku – a więc dokonać egzekucji z majątku.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Przykłady

Ukrycie majątku przed komornikiem

Pan Jan, emeryt, ma długi z tytułu niespłaconych pożyczek. Komornik zajmuje część jego emerytury, ale to nie wystarcza na pokrycie całości zadłużenia. Pan Jan, obawiając się zajęcia swojego mieszkania, darowuje je jedynej córce, licząc, że w ten sposób uchroni je przed egzekucją. Wierzyciel, po bezskutecznej egzekucji z emerytury, dowiaduje się o darowiźnie i składa skargę pauliańską. Sąd, uznając, że darowizna miała na celu pokrzywdzenie wierzyciela, uznaje ją za bezskuteczną wobec niego. W rezultacie komornik może zająć mieszkanie, mimo że formalnie należy już do córki pana Jana.

 

Darowizna w obliczu zbliżającej się egzekucji

Pan Piotr prowadzi działalność gospodarczą, która popada w coraz większe długi. Przedsiębiorca wie, że wierzyciele wkrótce rozpoczną egzekucję komorniczą. W ostatniej chwili, tuż przed zajęciem jego majątku, darowuje swoje mieszkanie córce. Wierzyciele, nie mogąc zaspokoić swoich roszczeń z pozostałego majątku pana Piotra, składają skargę pauliańską. Sąd, analizując okoliczności sprawy, stwierdza, że darowizna została dokonana ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a córka, jako osoba bliska, mogła o tym wiedzieć. Mieszkanie zostaje włączone do masy majątkowej, z której zaspokajani są wierzyciele.

 

Darowizna na krótko przed śmiercią

Pan Andrzej, cierpiący na ciężką chorobę, ma niespłacone długi alimentacyjne oraz kredyty. Na krótko przed śmiercią darowuje swoje mieszkanie córce, chcąc ją zabezpieczyć finansowo. Po jego śmierci synowie odrzucają spadek, aby uniknąć dziedziczenia długów. Wierzyciele, wobec braku możliwości zaspokojenia roszczeń z masy spadkowej, składają skargę pauliańską przeciwko córce pana Andrzeja. Sąd, biorąc pod uwagę okoliczności darowizny i fakt, że została dokonana wkrótce przed śmiercią dłużnika, uznaje ją za bezskuteczną. Mieszkanie, mimo odrzucenia spadku przez pozostałe dzieci, może zostać zajęte przez komornika w celu zaspokojenia wierzycieli.

Podsumowanie

Darowizna mieszkania przez zadłużonego ojca na rzecz córki nie gwarantuje uchronienia go przed wierzycielami. Wierzyciel, w przypadku pokrzywdzenia jego interesów, może skorzystać ze skargi pauliańskiej, żądając uznania darowizny za bezskuteczną wobec niego. W konsekwencji, mimo że mieszkanie formalnie należy do córki, wierzyciel będzie mógł z niego dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń. Kluczowe jest, czy dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a obdarowany o tym wiedział lub mógł się dowiedzieć.

Oferta porad prawnych

Oferujemy kompleksowe porady prawne online, dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Zapewniamy szybki i wygodny dostęp do doświadczonych prawników, specjalizujących się w różnych dziedzinach prawa. Uzyskaj profesjonalną pomoc prawną bez wychodzenia z domu, oszczędzając czas i pieniądze. Oferujemy konsultacje prawne przez internet, w tym analizę dokumentów, sporządzanie opinii prawnych oraz udzielanie odpowiedzi na pytania prawne. Skontaktuj się z nami już dziś i uzyskaj fachową poradę prawną online.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2011 r., sygn. akt II CSK 3/11
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2011 r., sygn. akt IV CSK 375/10

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.

Zgadzam się na przesyłanie informacji handlowych przez administratora na podany e-mail zgodnie z ustawą z 18.07.02 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1219, z późn. zm.).

  Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu

Katarzyna Bereda

O autorze: Katarzyna Bereda

Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018...

>> więcej informacji o autorze