Dynamiczny rozwój technologii informatycznych sprawia, że coraz częściej dochodzi do transakcji internetowych. Podstawą każdej transakcji jest odpowiednia umowa zawierana pomiędzy stronami. Z uwagi na kłopotliwość korzystania z formy pisemnej zastanowimy się, jak przedstawiają się zasady zawierania umów przez Internet.
Abyśmy mogli mówić o istnieniu konkretnej umowy, konieczne są zgodne oświadczenia woli obu stron takiej umowy. Jak podaje art. 60 Kodeksu cywilnego (K.c.) – wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Zwróćmy zatem uwagę, że już przepis ustawowy dopuszczalna możliwość wyrażenia woli w drodze elektronicznej. W tym miejscu warto także podkreślić, że wbrew dość powszechnie funkcjonującemu przeświadczeniu umowa, w rozumieniu Kodeksu cywilnego, to nie tylko dokument w formie papierowej. Nie dla każdej umowy zastrzeżono warunek formy pisemnej pod rygorem nieważności. Spora liczba umów dochodzi do skutku już w momencie złożenia zgodnych oświadczeń woli, a „papierowa” umowa stanowi jedynie potwierdzenie ustaleń między stronami i pełni rolę dowodową.
Przykładowo, kupując towar w sklepie nie podpisujemy każdorazowo umowy w formie pisemnej ze sprzedającym, a jednak nie ulega wątpliwości, że dochodzi do zawarcia umowy sprzedaży. Dla skuteczności i ważności takiej umowy wystarczające jest zgodne oświadczenie woli stron.
WAŻNE!
Umowy dochodzą do skutku na mocy zgodnych oświadczeń woli obu stron umowy. Takie oświadczenie woli może być również wyrażone w formie elektronicznej.
Przechodząc do odpowiedzi na pytanie, kiedy dochodzi do zawarcia umowy przez Internet, wskazać należy na treść art. 61 K.c. W myśl tego przepisu oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Natomiast oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Natomiast w sytuacji, gdy dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane, decyduje chwila przystąpienia przez przyjmującego ofertę do wykonania umowy.
Możemy zatem stwierdzić, że wysłanie w drodze mailowej na elektroniczną skrzynkę pocztową oświadczenia woli spełnia powyższy warunek. Z drugiej strony dyspozycja tego przepisu nie będzie zrealizowana, jeżeli oświadczenie woli zostanie wysłane w pliku zabezpieczonym hasłem lub w nietypowym formacie, którego druga strona nie będzie mogła otworzyć i z którym nie będzie się mogła zapoznać.
WAŻNE!
Decydujące dla chwili zawarcia umowy przez Internet jest wprowadzenie oświadczenia woli do środków komunikacji elektronicznej. Ważne jest również, aby druga strona miała możliwość zapoznania się z tym oświadczeniem.
W wielu przypadkach może się okazać, że bardzo ważna jest kwestia ustalenia miejsca zawarcia umowy. Przykładowo ma to znaczenie w kontekście opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż umowy zawarte poza granicami RP nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.
Aby w prawidłowy sposób ustalić miejsce zawarcia umowy, musimy sięgnąć do reguły wyrażonej w art. 70 § 2 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem – w razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej – w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
W myśl powyższego przepisu kryterium decydującym o miejscu zawarcia umowy przez Internet, w postaci elektronicznej, jest w miejsce zamieszkania albo siedziby składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
Przykładowo, umowa sprzedaży zawarta przez Internet pomiędzy sprzedawcą z Niemiec a kupującym z Polski będzie uznana za zawartą w Niemczech, ponieważ jest to kraj miejsca zamieszkania osoby składającej ofertę.
WAŻNE!
W oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego możemy wskazać, że miejscem zawarcia umowy przez internet jest miejsce zamieszkania bądź siedziba osoby składającej ofertę (np. sprzedawcy czy pożyczkodawcy).
Warto jeszcze pochylić się nad zagadnieniem momentu zawarcia umowy przez Internet. Jest to data o tyle istotna, że od chwili zawarcia umowy pomiędzy stronami rodzi się stosunek prawny, z którego wynikają określone obowiązki zarówno dla wierzyciela, jak i dla dłużnika.
Musimy bowiem wyraźnie podkreślić, że art. 61 § 2 K.c. posługuje się zwrotem: „wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią”. Chodzi zatem o prawidłowe wprowadzenie oświadczenia woli do komputera nadawcy, tj. o przesłanie do operatora usług internetowych (serwer nadawcy), co automatycznie umożliwia dostęp do treści poprzez elektroniczną skrzynkę mailową.
Zauważmy, że możliwość zapoznania się z treścią nie jest tym samym co rzeczywiste zapoznanie się. Jeżeli zatem nadawca prześle wiadomość drogą mailową i otrzyma zwrotną informację, że mail został doręczony do odbiory, to skuteczne złożenie oświadczenia woli nie zostaje przekreślone tylko z tego powodu, że odbiorca nie odczytał wiadomości lub też ją usunął.
WAŻNE!
Dla skutecznego zawarcia umowy nie jest konieczne, aby odbiorca zapoznał się z treścią oświadczenia woli. Wystarczająca jest już sama możliwość zapoznania się.
Jak już wskazaliśmy, oświadczenie woli może zostać złożonej w różnej postaci, a więc także poprzez Internet, np. w drodze wymiany wiadomości poprzez skrzynki mailowe.
Jednakże z różnych względów strony mogą być jednak zainteresowane zawarciem umowy w formie pisemnej (np. dla celów dowodowych). W związku z tym pojawia się pytanie, czy powszechnie praktykowane odsyłanie skanów umowy jest działaniem prawidłowym.
W pierwszej kolejności zauważmy, ze zgodnie z at. 78 K.c. do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.
Jak zatem wyraźnie widać, taka umowa powinna zostać własnoręcznie podpisana przez obie strony. Przy czym za zgodne z treścią przepisu należy uznać, że prawidłowe jest złożenie podpisu na wydrukowanym skanie, jak również wymiana dokumentów z podpisami obu stron. Natomiast przesłany dokument bez podpisu nie możne być traktowany jako poprawnie zawarta umowa w formie pisemnej. Przy czym musimy pamiętać, że dla samej ważności umowy wystarczające jest zgodne oświadczenie woli stron i nie zawsze forma pisemna jest potrzebna dla skuteczności zawartej umowy.
Dodatkowo w przepisach funkcjonuje również art. 78(1) K.c. wskazujący, że do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Przepis ten dotyczy jednak osób dysponujących kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Konkludując, możemy stwierdzić, że aktualnie obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość zawierania umów przez Internet. Trzeba jednak mieć świadomość istnienia szczególnych regulacji w tym zakresie, co z pewnością ułatwia identyfikację ważnie zawartej umowy i pozwala w sposób jasny i precyzyjny określić zarówno moment zawarcia umowy, jak również miejsce zawarcia umowy za pomocą Internetu.
Kupno Ebooka w Sklepie Internetowym
Jan Kowalski przegląda ofertę ebooków w popularnym sklepie internetowym. Znajduje interesujący go tytuł i dodaje go do koszyka. Następnie przechodzi do kasy, gdzie podaje swoje dane, wybiera formę płatności i akceptuje regulamin sklepu. Po dokonaniu płatności otrzymuje maila z linkiem do pobrania ebooka. W tym momencie dochodzi do zawarcia umowy sprzedaży pomiędzy Janem a sklepem, a Jan otrzymuje licencję na korzystanie z zakupionej książki elektronicznej.
Rezerwacja Pokoju Hotelowego Online
Ewa Nowak planuje podróż i szuka noclegu. Wchodzi na stronę rezerwacyjną, gdzie wybiera hotel, termin pobytu oraz rodzaj pokoju. Po wypełnieniu formularza rezerwacyjnego i zaakceptowaniu warunków rezerwacji, Ewa wpisuje dane swojej karty kredytowej i zatwierdza rezerwację. Hotel potwierdza rezerwację poprzez wysłanie maila z potwierdzeniem. W tym momencie dochodzi do zawarcia umowy pomiędzy Ewą a hotelem na świadczenie usług noclegowych.
Zakup Towaru na Aukcji Internetowej
Tomasz Zieliński przegląda aukcje na portalu internetowym. Znajduje interesujący go przedmiot i składa najwyższą ofertę. Po zakończeniu aukcji otrzymuje powiadomienie, że jego oferta została zaakceptowana i jest zobowiązany do zapłaty. Tomasz dokonuje płatności i dostaje potwierdzenie od sprzedawcy, że przedmiot zostanie wysłany. Zawarcie umowy sprzedaży następuje w momencie, gdy Tomasz zostaje informowany o akceptacji jego oferty przez sprzedającego.
Artykuł wyjaśnia, że w dobie cyfryzacji istnieje możliwość skutecznego zawierania umów w przestrzeni online bez konieczności ich pisemnego dokumentowania. Oświadczenia woli mogą być składane elektronicznie, a ważność umowy nie jest uzależniona od formy papierowej. Kluczowe są zgodne oświadczenia woli stron, dostarczone w sposób umożliwiający ich odbiór i zapoznanie się z treścią, co regulują odpowiednie przepisy prawa cywilnego.
Potrzebujesz profesjonalnej pomocy prawnej przy zawieraniu umów przez Internet? Skorzystaj z naszych usług doradztwa prawnego online i otrzymaj wsparcie w przygotowaniu dokumentów oraz porady z zakresu prawa cywilnego, dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...
>> więcej informacji o autorze