Mamy 12 503 opinii naszych Klientów

Weksel in blanco jako zabezpieczenie wierzytelności

Weksel na ogół nie kojarzy się z niczym dobrym. Jednakże weksel jest jednym z najczęstszych sposobów zabezpieczenia wierzytelności w polskim obrocie gospodarczym i prawnym. Z wekslem możemy mieć do czynienia w przypadku podpisywania wszelkiego rodzaju umów, od choćby najprostszych aż do bardziej skomplikowanych, jak np. umowy kredytowe, w tym umowa kredytu hipotecznego. Weksel in blanco, bo o takim dziś będzie mowa, jest tzw. wekslem niezupełnym, który wymaga uzupełnienia w zależności od sytuacji. Co do zasady weksel in blanco zabezpiecza wierzytelności, jednak może się okazać, że wcale nie spełni on swej funkcji.

Weksel in blanco jako zabezpieczenie wierzytelności

W Polsce najczęściej możemy spotkać się z wekslem całkowicie pustym, poza ewentualnym wymieniem stron. Dopiero gdy po weksel należy sięgnąć, jest on wypełniany przede wszystkim na konkretną kwotę, która wynika z umowy lub deklaracji wekslowej. Na podstawie prawidłowo wypełnionego weksla wierzyciel może domagać się od wystawcy weksla zapłaty określonej kwoty, np. kary umownej lub kwoty zabezpieczenia.

WAŻNE!

Weksel in blanco stanowi dokument, w zasadzie rodzaj papieru wartościowego, opiewającego na kwotę wynikającą z umowy wekslowej. Weksle służą zabezpieczeniu przyszłych roszczeń, a także potrafią ułatwić i przyśpieszyć uzyskanie nakazu zapłaty w sądzie.

Kiedy weksel in blanco jest nieważny?

Należy pamiętać, że samo sporządzenie weksla, mimo że nie jest może aż tak skomplikowane, wymaga jednak zachowania pewnej czujności. Ustawa – Prawo wekslowe jest jedną na najstarszych ustaw w Polsce. Każdy wypełniający musi pamiętać o tym, że weksel może okazać się nieważny, gdy brak jego uzupełnienia wynika jedynie z pomyłki, nie zaś z zamierzenia. Wtedy bowiem należy wskazać, że weksel taki nie miał być nigdy wekslem in blanco. Niektórzy wskazują również, że weksel wypełniony sprzecznie z uzgodnieniami zawartymi w umowie bądź w deklaracji wekslowej skutkuje jego nieważnością. W mojej ocenie jest to błędne – dłużnik z weksla może powoływać się na ograniczenia płynące z samej umowy albo deklaracji wekslowej, np. wskutek zgłoszenia zarzutów do nakazu zapłaty, gdyby to wierzyciel skierował do sądu powództwo o zapłatę wynikającą z weksla.

Każda sytuacja jest inna i w każdym przypadku należy badać ważność weksla w zestawieniu z deklaracją wekslową. W tym miejscu należy pamiętać również o legitymacji do posiadania weksla, aby uniknąć odpowiedzialności na rzecz osób trzecich, która to może wynikać z sytuacji przeniesienia praw płynących z weksla na inne osoby.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Jak unieważnić weksel in blanco?

Weksel in blanco jest na tyle dobrym sposobem zabezpieczenia wierzytelności, że wcale nie jest łatwo taki weksel unieważnić. Łatwiej w zasadzie wskazać, kiedy weksel in blanco nie traci swojej ważności. Weksel in blanco nie traci swojej ważności nawet w sytuacji, gdy rozwiązano umowę, którą zabezpieczał, dlatego należy koniecznie wydobyć taki weksel od osoby, która go przetrzymuje. To samo dotyczy oczywiście spłaty z umowy, którą weksel zabezpieczał – pamiętajmy o zwrocie weksla. W przypadku utraty lub uszkodzenia weksla należy wystąpić do sądu o jego unieważnienie. Tutaj musimy pamiętać, że dopiero po prawomocnym umorzeniu weksla nie będziemy mogli dochodzić roszczenia, które zabezpieczał i to nawet w sytuacji jego późniejszego odnalezienia.

Aby unieważnić weksel, łatwiej w zasadzie powoływać się na ograniczenia wynikające wprost z przepisów prawa cywilnego. Co do zasady, w takiej sytuacji możemy powoływać się na wady oświadczenia woli polegające na działaniu w stanie wyłączającym świadomość albo też działaniu pod wpływem błędu lub groźby. Oczywiście ku temu muszą istnieć określone w przepisach prawa cywilnego przesłanki.

WAŻNE!

Mamy jeszcze możliwość obrony przed wekslem – podnosząc przed sądem zarzut przedawnienia samego weksla bądź zobowiązania, z którego weksel wynika.

Ile ważny jest weksel in blanco?

Weksel nie może istnieć w nieskończoność. Upływ terminu przedawnienia nie czyni samego weksla nieważnym, jednakże w pewnym sensie pozbawia możliwości skutecznego dochodzenia roszczenia wynikającego z weksla przed sądem.

W przypadku weksla in blanco możliwe jest dochodzenie roszczenia w terminie trzech lat od daty płatności wpisanej na wekslu. W sytuacji jego późniejszego uzupełnienia również powinniśmy zachować ten trzyletni termin. W tym miejscu trzeba pamiętać, że czym innym jest termin przedawnienia samego stosunku podstawowego, który biegnie od daty wymagalności samego zobowiązania i jest różny w zależności od tego stosunku. Dlatego też inny będzie czas przedawnienia dla umowy pomiędzy przedsiębiorcami, a inny dla osób fizycznych. Różne rodzaje umów mają swój termin przedawnienia, choć zasadą jest 3-letni termin przedawnienia. Dlatego też może okazać się, że samo zobowiązanie, jako umowa, jest już przedawnione, jednak sam weksel został wypełniony później i wierzyciel ma prawo dochodzić zapłaty w terminie 3 lat od daty płatności wskazanej w wekslu.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

WAŻNE!

Wypełnienie weksla po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego jest wypełnieniem weksla niezgodnie z deklaracją wekslową i osoba podpisana na wekslu może podnieść taki zarzut w ramach zarzutów przewidzianych w art. 10 Prawa wekslowego, wskazując, że z tego względu jej zobowiązanie wekslowe nie powstało.

Pożyczka a weksel in blanco

W przypadku zawarcia umowy pożyczki bardzo często jej zabezpieczeniem jest weksel. Weksel stanowi zabezpieczenie pożyczki, które w przypadku braku płatności ma doprowadzić do szybszego uzyskania tytułu wykonawczego i przymusowego odzyskania należności. Weksel nie stanowi de facto żadnego zabezpieczenia dla wierzyciela, bowiem osoba go wypełniająca – wystawca, może nie mieć żadnego majątku na spłatę zobowiązania. Weksel jedynie ogranicza koszty skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, bowiem sprawa zostanie złożona w trybie nakazowym – prostszym, szybszym i tańszym.

Dla wystawcy ważne jest to, aby weksel został podpisany wraz z deklaracją, która jasno określi warunki wypełnienia weksla, w tym maksymalną kwotę. Istotne bowiem jest, aby kwota wskazana na wekslu korespondowała z samą kwotą udzielonej pożyczki. Po spłacie zobowiązania należy wymagać natychmiastowego zwrotu weksla.

WAŻNE!

Wierzyciel, czyli remitent, musi pamiętać, że weksel nie stanowi żadnego zabezpieczenia jego roszczeń. Weksel pozwala jedynie na szybsze i tańsze dochodzenie należności.

WAŻNE!

Dłużnik, czyli wystawca, powinien pamiętać o tym, aby weksel in blanco został uzupełniony w możliwie najszerszym zakresie, a także aby sporządzono deklarację wekslową.

Weksel in blanco z deklarację wekslową

Deklaracja wekslowa jest nieodłącznym elementem weksla in blanco. W zasadzie to deklaracja wekslowa powinna szczegółowo określać stosunek prawny, na zabezpieczenie którego został wręczony weksel. Deklaracja wekslowa powinna określać przede wszystkim maksymalną kwotę, do jakiej weksel może zostać uzupełniony, czym w zasadzie stanowi powtórzenie z umowy. W deklaracji wekslowej powinniśmy również ustalić termin wypełnienia weksla oraz sytuację, w której weksel może zostać uzupełniony. Deklaracja wekslowa powinna również bezsprzecznie określać termin płatności weksla w celu uniknięcia późniejszych sporów w tym zakresie. Deklarację wekslową powinien podpisać wystawca weksla, czyli ta osoba, która daje w tej sytuacji zabezpieczenie spłaty zobowiązania.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

WAŻNE!

Bardzo istotne, choć niestety niewymagane przez prawo, jest to, aby na deklaracji wekslowej podpisały się obie strony umowy. Taka sytuacja może zabezpieczać wystawcę w przypadku nieprawidłowego wypełnienia weksla.

Umowa wekslowa przy podpisywaniu weksla in blanco

W tym miejscu należy rozróżnić dwa pojęcia. Jednym z nich jest umowa, z której wynika zobowiązanie wekslowe. Umowa taka może dotyczyć wielu różnych aspektów. Najczęściej będzie to umowa pożyczki, kredytu konsumenckiego, hipotecznego. Umowa wekslowa zawiera postanowienia określające charakter umowy, jej warunki, a także wszystkie istotne ustalenia dotyczące stosunku zobowiązaniowego.

W potocznym brzmieniu mówiąc o umowie wekslowej, myślimy o deklaracji wekslowej. Tego rodzaju umowa powinna przede wszystkim określać datę zawarcia umowy, która powinna być tożsama z datą wystawienia weksla. W deklaracji należy określić strony umowy, a także oświadczenie dłużnika, że oddaje weksel wierzycielowi. W deklaracji powinno wskazać się też krótki opis weksla in blanco, a także informację o samym zobowiązaniu. Powinno się w niej znaleźć również zobowiązanie wierzyciela, że w przypadku spłaty zobowiązania weksel zostanie niezwłocznie zwrócony dłużnikowi. Jak już wskazywałem, należy pamiętać o tym, aby podpisać deklarację – dla bezpieczeństwa najlepiej, aby zrobiły to dwie strony. Na wystawcy ciąży ciężar wykazania, że weksel został uzupełniony nieprawidłowo, niezgodnie ze sporządzoną umową.

Chociaż weksle in blanco stosowane są nadal dosyć często, mimo ich popularności stanowią wciąż obiekt wielu rozważań. Z uwagi na fakt, iż samo wypełnienie weksla oraz sporządzenie deklaracji wekslowej nie należy do najłatwiejszych, dlatego w tym względzie warto skorzystać z profesjonalnej pomocy.

Przykłady

 

Przykład związany z umową pożyczki: Pani Katarzyna, posiadając niewielką firmę, postanowiła pożyczyć pieniądze od swojego znajomego, Pana Jacka, na rozwój działalności. W celu zabezpieczenia spłaty pożyczki, Pan Jacek poprosił o wystawienie weksla in blanco. Pani Katarzyna zgodziła się, podpisując weksel, który miał być wypełniony jedynie w przypadku problemów ze spłatą. Niestety, kiedy firma Pani Katarzyny napotkała trudności finansowe i nie mogła na czas uregulować długu, Pan Jacek uzupełnił weksel o kwotę pożyczki plus odsetki, korzystając z uprzednio ustalonych warunków.

 

Przykład związany z umową kredytu hipotecznego: Pan Michał zdecydował się na zakup mieszkania na kredyt hipoteczny. Bank, jako formę dodatkowego zabezpieczenia, zażądał od Pana Michała weksla in blanco. Pan Michał, wypełniając formalności kredytowe, podpisał weksel, który miał być zabezpieczeniem w przypadku, gdyby przestał spłacać kredyt. Dzięki temu bank miał możliwość szybkiego dochodzenia swoich roszczeń w razie problemów ze spłatą zobowiązań przez Pana Michała.

 

Przykład związany z transakcją handlową: Firma "Alfa" zawarła umowę z dostawcą "Beta" na dostarczanie materiałów budowlanych. Aby zabezpieczyć terminowe płatności, "Beta" zażądała od "Alfa" weksla in blanco. "Alfa" wyraziła zgodę, uznając to za standardową praktykę w branży. Weksel miał być uzupełniony jedynie w sytuacji, gdyby "Alfa" opóźniała się z płatnościami. Pewnego dnia, z powodu opóźnienia w transakcjach bankowych, "Alfa" nie uregulowała płatności na czas, co skłoniło "Beta" do wypełnienia weksla na kwotę należności.

Podsumowanie

 

Weksel in blanco pełni istotną rolę jako forma zabezpieczenia wierzytelności w polskim obrocie gospodarczym i prawnym. Jego ważność oraz sposób uzupełnienia zależą od dokładnych i świadomych umów pomiędzy stronami. Istotne jest, aby pamiętać o prawidłowym wypełnieniu oraz unieważnieniu weksla, co zapobiega problemom prawno-finansowym w przyszłości.

Oferta porad prawnych

 

Potrzebujesz profesjonalnych porad prawnych lub pomocy w przygotowaniu pism związanych z wekslami in blanco? Skorzystaj z naszych usług online - zapewniamy szybką i fachową pomoc prawną dostosowaną do Twoich indywidualnych potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.

Zgadzam się na przesyłanie informacji handlowych przez administratora na podany e-mail zgodnie z ustawą z 18.07.02 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. 2017 poz. 1219, z późn. zm.).

  Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu

Michał Berliński

O autorze: Michał Berliński

Prawnik, absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Studia ukończył w 2015 roku obroną pracy magisterskiej w Katedrze Prawa Pracy o temacie „Zakaz konkurencji w trakcie i po ustaniu stosunku...

>> więcej informacji o autorze