Ulga dla rodzin wielodzietnych

• Publikacja: 2023-02-20
• Marcin Sądej

Ulga 4+ dedykowana jest rodzinom wielodzietnym i stanowi znaczną preferencję podatkową dla rodziców. Warto przyjrzeć się bliżej regulacjom ustawy PIT odnoszących się do zasad funkcjonowania tego zwolnienia oraz do obowiązków podatników w związku z rocznym rozliczeniem podatku.

Ulga 4+ w podatku PIT

Wskazana ulga jest de facto zwolnieniem podatkowym opisanym w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy PIT. W przepisie tym wskazano, że zwalnia się od podatku przychody podatnika do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:

1. ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
2. z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8,
3. z pozarolniczej działalności gospodarczej,
4. z zasiłku macierzyńskiego
   – który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci – wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej.

W tym miejscu podkreślmy, że koniecznym warunkiem jest, aby podatnik posiadał w stosunku do danego dziecka władzę rodzicielską lub pełnił funkcję opiekuna prawnego.

Faktyczne wychowywanie dzieci pochodzących z innego związku nie uzasadnia prawa do ulgi, na co zwraca uwagę Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 23.03.2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.900.2021.1.RS:

Ulga dotyczy rodziców, w tym rodziców zastępczych, oraz opiekunów prawnych, bez względu na ich stan cywilny. Mogą z niej korzystać zarówno samotni rodzice (opiekunowie prawni), jak i małżonkowie oraz rodzice pozostający w związkach nieformalnych. Ulga przysługuje każdemu rodzicowi z osobna, co oznacza, że w takim samym zakresie i do pełnego limitu w roku podatkowym może z niej skorzystać zarówno ojciec, jak i matka.

Ponadto, jak czytamy, w wyjaśnieniach resortowych MF, rodzice będą mogli skorzystać z ulgi za cały rok nawet wtedy, gdy czwarte dziecko pojawi się w rodzinie dopiero 31 grudnia. Dla potrzeb tej ulgi warunek posiadania czworga dzieci nie musi być bowiem spełniony przez cały rok, lecz w roku podatkowym (wystarczy dzień, tydzień, miesiąc).

Dalej MF wskazuje, że rodzice mogą korzystać z ulgi w trakcie roku przy obliczaniu zaliczek na podatek lub dopiero w zeznaniu podatkowym. Sami o tym decydują. Jeśli nie mają jednak pewności, czy ostatecznie spełnią warunki do ulgi (na przykład w związku z przekroczeniem limitu dochodów przez pełnoletnie, uczące się dziecko), mogą skorzystać z niej dopiero na etapie złożenia zeznania podatkowego.

Obowiązki w zeznaniu rocznym związane z ulgą 4+

Oprócz obowiązków o charakterze materialnym ustawa PIT określa także pewne obowiązki formalne związane z rozliczeniem ulgi 4+ w zeznaniu rocznym. Otóż w myśl art. 21 ust. 46 ustawy PIT – podatnik korzystający ze zwolnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 153:

1. wyłącznie w zakresie przychodów podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 27, innych niż z pozarolniczej działalności gospodarczej, składa w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym informację, według ustalonego wzoru PIT-DZ, zawierającą dane o liczbie dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci.
2. w zakresie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w zeznaniu podatkowym z tego tytułu składanym za rok podatkowy, w którym korzystał ze zwolnienia, informuje o liczbie dzieci i ich numerach PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imionach, nazwiskach oraz datach urodzenia dzieci.

Obowiązku złożenia informacji PIT-DZ nie ma podatnik, który za rok podatkowy, w którym korzysta z ulgi dla rodzin 4+, złożył zeznanie podatkowe. W tym przypadku informację o dzieciach uprawniających do ulgi podatnik wykazuje wyłącznie w składanym zeznaniu (np. PIT-37). W takim przypadku należy do zeznania dołączyć PIT/O z wypełnioną częścią E zawierającą dane co najmniej czworga dzieci uprawniających do ulgi dla rodzin 4+.

Wskażmy również na treść art. 21 ust. 47 ustawy PIT, w świetle którego na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do zwolnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 153, w szczególności:

1. odpis aktu urodzenia dziecka;
2. zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
3. odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
4. zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Wymienione dokumenty są jednakże przesyłane wyłącznie na żądanie organów podatkowy – w trybie wezwania zgodnie z art. 155 Ordynacji podatkowej. Podatnik nie ma zatem obowiązku przesyłania tych dokumentów do deklaracji rocznej czy też załączania ich do informacji PIT-DZ.

Na zakończenie warto także odnieść się do treści art. 21 ust. 44 ustawy PIT. Przepis ten podaje, że suma przychodów zwolnionych od podatku na podstawie ust. 1 pkt 148 i 152-154 nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85 528 zł. Zauważmy, że zarówno ulga 4+, jak również ulga dla młodych czy też ulga na powrót posługują się limitem przychodów wynoszącym 85 528 zł. Przy czym w przypadku podatników, którzy równolegle korzystają np. z dwóch preferencji podatkowych limit nie ulega podwojeniu – nadal jest to roczna kwota 85 528 zł.

Podatnicy korzystający w trakcie roku z ulgi 4+ nie mogą zapominać, że spoczywa na nich również określony obowiązek na etapie składania zeznania rocznego. Warto o tym pamiętać w czasie rozpoczynających się rozliczeń rocznych.