Zmiany w zakresie stosowania ulgi abolicyjnej

• Autor: Marcin Sądej

Niemało zamieszania wywołała informacja pojawiająca się w mediach, że z początkiem 2021 r. zostanie zlikwidowana ulga abolicyjna w podatku PIT. Choć na chwilę obecną projekt ustawy nowelizującej jest omawiany w Sejmie i nie wiadomo, jaki ostatecznie kształt przybierze, to warto jednak pochylić się na planowanymi zmianami.

Zasady działania ulgi abolicyjnej

Ulga abolicyjna uregulowana jest w art. 27g ustawy PIT. Istotą ulgi jest zniesienie negatywnego skutku metody proporcjonalnego odliczenia w stosunku do wybranych źródeł przychodów i zrównanie ich efektywnego opodatkowania ze skutkiem, jaki powoduje metoda wyłączenia z progresją. W praktyce oznacza to, że osoby osiągające dochody w krajach, z którymi Polska ma zawartą umowę przewidującą metodę proporcjonalnego odliczenia, de facto nie płacą podatku w Polsce, ponieważ ulga abolicyjna umożliwia im zrównanie ich sytuacji podatkowej z osobami rozliczającymi się w oparciu o metodę wyłączenia z progresją.

Dodajmy, że ulga abolicyjna może być stosowana wyłącznie w zakresie ściśle określonych źródeł przychodów. Art. 27g ustawy PIT podaje, że dotyczy ona:

• dochodów ze stosunku pracy,
• dochodów z działalności wykonywanej osobiście (np. umowa zlecenie / o dzieło),
• dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej,
• dochodów z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi.

Ulga abolicyjna znajduje zatem obecnie zastosowanie do szeroko określonych źródeł przychodów uzyskiwanych za granicą: z pracy najemnej, działalności wykonywanej osobiście, praw majątkowych i pozarolniczej działalności gospodarczej. Ulgę abolicyjną mogą stosować podatnicy bez względu na wysokość przychodów osiąganych ze źródeł objętych tą ulgą.

Planowane zmiany w zakresie stosowania ulgi abolicyjnej

W ocenie ustawodawcy ulga abolicyjna prowadzi do sytuacji podwójnego braku opodatkowania. W ocenie fiskusa osoby zarabiające za granicą w ogóle nie płacą podatku – ani w miejscu zamieszkania, ani tam, gdzie zarabiają pieniądze.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu nowelizacji, dostrzeżono negatywne konsekwencje związane z wykorzystywaniem ulgi do agresywnej polityki podatkowej, przy wykorzystaniu postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. W związku z tym wystąpiła potrzeba zmiany zasad funkcjonowania ulgi abolicyjnej, tak aby miała ona zastosowanie wyłącznie do tych podatników, którzy osiągają najniższe dochody, a zatem najbardziej potrzebują wsparcia państwa w zmniejszeniu obciążeń podatkowych.

Z tych też przyczyn projekt ustawy zakłada dodanie do treści przepisu regulującego ulgę abolicyjną następującego fragmentu: „Odliczenie to nie może jednak przekroczyć wysokości kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w art. 27 ust. 1a pkt 1.”

Zgodnie z tym przepisem, dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 8000 zł, kwota zmniejszająca podatek wynosi 1360 zł.

W rezultacie podatnicy będą nadal mogli korzystać z ulgi abolicyjnej, przy czym kwota odliczenia od podatku dochodowego z tego tytułu nie będzie mogła przekroczyć kwoty 1360 zł.

Jak wskazuje uzasadnienie projektu, dzięki temu zastosowaniu utrzymany będzie dotychczasowy cel ulgi abolicyjnej, zmierzający do zmniejszenia obciążeń podatkowych grupy podatników najbardziej tego potrzebującej, przy jednoczesnym wyeliminowaniu nadużyć występujących przy korzystaniu z ulgi abolicyjnej przez podatników osiągających wysokie dochody zagraniczne.

Przenosząc powyższe rozwiązanie na grunt przytoczonego przykładu, nasz podatnik będzie mógł odliczyć jedynie kwotę 1360 zł. To oznacza, że po zastosowaniu ulgi abolicyjnej nadal pozostaje podatnikowi do zapłaty kwota 1040 zł (2400 zł – 1360 zł).

Dodatkowo projekt zakłada dodanie ust. 5 do art. 27g ustawy PIT. Zgodnie z tym przepisem powyższego limitu nie stosuje się do dochodów osiąganych w roku podatkowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1 (stosunek pracy) oraz art. 13 pkt 8 lit. a i pkt 9 (umowy cywilnoprawne i kontrakty menedżerskie), jeżeli dochody te są osiągane z tytułu pracy lub usług wykonywanych poza terytorium lądowym państw.

Podatnicy rozliczający się z tych dochodów w Polsce będą zatem uprawnieni do odliczania ulgi abolicyjnej w pełnej wysokości, bez stosowania limitu. Trzeba jednak podkreślić, że przepis ten ma dotyczyć wyłącznie osób osiągających dochody poza terytorium lądowym. Przykładowo regulacja ta będzie odnosiła się więc do marynarzy.

Wejście w życie przepisów

Zgodnie z projektem ustawy nowe przepisy dotyczące ulgi abolicyjnej mają wejść w życie od 1 stycznia 2021 r. Należy jednak podkreślić, że na dzień pisania tego artykułu projekt znajduje się w I czytaniu w Sejmie.

Warto zatem pamiętać, że cały czas mowa jest jedynie o projektowanych przepisach. Na chwilę obecną nie wiadomo, czy dokładnie w tym samym brzmieniu projekt wejdzie w życie. Możliwe również, że projekt zostanie odrzucony.

Podsumowując, należy wskazać, że nowy kształt ulgi abolicyjnej nie zakłada jej likwidacji, lecz modyfikacje w postaci wprowadzenia kwoty wolnej dla osób działających za granicą. Tak długo, jak dochody osiągnięte poza granicami Polski nie przekroczą kwoty 8 tys. zł, będą one rozliczane na dotychczasowych zasadach.

Odnotujmy również, że ulga abolicyjna, zarówno w aktualnym brzmieniu, jak i w projektowanych zmianach, dotyczy wyłącznie polskich rezydentów podatkowych, tj. osób, które mają w Polsce miejsce zamieszkania.

Ustawa nowelizująca w żaden sposób nie wpływa na kwestie rezydencji czy też zasad ustalania miejsca zamieszkania.